АКТ

Бугунги кунда ахборот коммуникация технологиялари соҳаси  жаҳон иқтисодиётидаги жадал ривожланаётган тармоқлардан бири бўлиб, у иқтисодий тараққиётни таъминловчи, турли тармоқлардаги иқтисодий жараёнларни ўзгартирган ҳамда билимга асосланган, ахоброт ва инсоннинг интеллектуал меҳнат маҳсулотларидан фойдаланишга асосланган янги типдаги иқтисодиётни шакллантиришга таъсир кўрсатаётган тармоқ  ҳисобланади.

2017 йил якунларига кўра, Ўзбекистон халқаро рейтингларда қуйидаги ўринларни эгаллайди:

• Халқаро электр алоқаси уюшмасининг 
• АКТни ривожлантириш  индекси  – 166 мамлакат орасидан 95- ўрин;
• БМТнинг Электрон ҳукуматни ривожлантириш индекси — 193 мамлакат орасидан 80- ўрин (0,54);
• БМТнинг Электрон иштирок индекси — 193 мамлакат орасидан 47-ўрин (0,67) ;
• Глобал киберхавфсизлик индекси  — 165 мамлакат орасидан 93-ўрин;
• Почтани ривожланириш комплекс индекси — 170 мамлакат орасидан 114-ўрин (энг кўп тупланиши мумкин бўлган 100 баллдан 24 балл).

1 жадвал. Ўзбекистонда интернетдан фойдаланишга доир умумий маълумот

• “UZ” доменидаги доменлар сони 30 168 сайтни ташкил этди (ўсиш 119%). uMail.uz  электрон почтаси миллий тизимидаги фойдаланувчилар сони 398 500 нафардан ошди (ўсиш 151%);
• 11 325 та умумтаълим мактаблари, ўрта-махсус ва олий таълим муассасаларининг 10 620 (93,8%) таси ZiyoNET тармоғига уланган,  ZiyoNET тармоғидаги ресурслар сони  130 000 дан ошди (ўсиш 119%);
• Жойлардаги барча давлат бошқаруви ва давлат ҳокимияти органларининг веб-саҳифалари яратилди;
• 295 давлат ахборот ресурслари, 499 давлат  ахборот тизими жорий этилди;
• Электрон рақамли имзодан фойдаланувчилар сони 1 720 мингтага етди;
• Фойдаланувчилар қамровини кенгайтириш, мобиль алоқа операторлари томонидан мобиль тармоқларининг  ҳажми ва ўтказувчанлик  қобилиятини ошириш масадида Ўзбекистоннинг барча вилоятларида 18,3 минг таянч станциялари ўрнатилди. 2018 йилда вилоятларда 450 4G таянч станцияларини ишга тушириш режалаштирилган.
• Сўнгги йилда маълумотлар ўтказиш тезлиги  икки баравардан ошди. Юртимизда интернет фойдаланувчилар  икки баравар кўпайди ва 14,7 миллион нафар кишини ташкил этди.

Дастурий  маҳсулотлар бозорини янада ривожлантириш мақсадида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 30 июнь куни №ПФ-5099 сонли “Республикада ахборот технологиялари соҳасини ривожлантириш учун шарт-шароитларни тубдан яхшилаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги фармони қабул қилинди. Унга мувофиқ,  2018 йил 1 январгача дастурий таъминот ишлаб чиқарувчи компанияларга имтиёз ва преференциялар тақдим этилди ҳамда  Ахборот технологияларини ишлаб чиқиш ва жорий қилишни қўллаб-қувватлаш  бўйича   Mirzo Ulugbek Innovation Center инновация маркази ташкил этилди. Бугунги кунда Инновацион марказ компания-резидентлари сони 200 тадан ошди.

Инновацион марказ резидентлари 2028 йил 1 январгача қуйидаги тўловлардан озод этиладилар:  

Барча турдаги  солиқлар  ва давлат  мақсадли жамғармаларига  мажбурий ажратмаларни, шунингдек ягона ижтимоий тўловни тўлашдан;

Белгиланган тартибда тасдиқланадиган рўйхатлар бўйича Ўзбекистон Республикасида ишлаб чиқарилмайдиган, ўз эҳтиёжлари учун олиб кирилаётган  ускунлар, бутловчи қисмлар, деталлар, узеллар, технологик ҳужжатлар, дастурий таъминот воситалари учун божхона тўловлари тўлашдан (божхона йиғимларидан ташқари;)

Ўзи ишлаб чиқарадиган товарлар (ишлар, хизматлар)ни экспорт қилишдан тушадиган валюта тушумининг бир қисмини мажбурий сотишдан.

• Телекоммуникация инфратузилмасини модернизация қилиш, жумладан кенг полосали  Интернет тармоғидан фойдаланиш миқёсини кенгайтириш, телефон алоқаси, телевидение, радиоэшиттиришларни рақамли тизимга тўлиқ ўтказилишини таъминлаш;
• “электрон  ҳукумат”ни жорий этишга оид давлат дастурларини амалга оширилишини таъминлаш;
• Интернет тармоғида миллий сегментни янада шакллантирилишини таъминлаш;
• Соғлиқни сақлаш, аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш, таълим, коммунал хизмат кўрсатиш, туризм соҳаларига  замонавий ахборот тизимлари, дастурий маҳсулотлар ва маълумотлар базасини жорий этиш;
• 2017-20121 йилларда Ўзбекистон Республикасини  ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегиясида белгиланган вазифалар ижросини таъминлаш мақсадида “Хавфсиз шаҳар” мажмуа лойиҳасини амалга ошириш;
• 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини  ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 19.02.2018 йилдаги  №ПФ-5349  сонли “Ўзбекистон Республикаси ахборот технологияларини ривожлантириш вазирлиги фаолиятини  ташкил этиш тўғрисида”ги фармони ҳамда  22.02.2018 йилдаги № ПФ-5308 сонли “2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини  ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича  ҳаракатлар стратегиясини “Фаол тадбиркорлик, инновацион ғоялар ва технологияларни қўллаб-қувватлаш йили” да амалга оширишга оид давлат дастури тўғрисида”ги фармонларида белгиланган  вазифаларни  амалга ошириш мақсадида:
• АКТ  ва бошқа техник воситалардан фойдаланган ҳолда, шаҳар инфратузилмасини  инновацион  қайта тузишга қаратилган “Ақлли шаҳар” технологияларини жорий этиш;
• Тошкент шаҳрида “Ақлли ҳисоблагич”, “Ақлли транспорт”, “Ақлли тиббиёт” йўналишлари бўйича “Ақлли шаҳар” технологияларини  амалга оширишга доир тажриба лойиҳаларни  амалга тадбиқ этиш ҳамда Нурафшон шаҳрига замонавий шаҳар инфратузилмаларини комплекс жорий этиш;
• “Рақамли иқтисодиётга” ўтишни таъминлаш, 2018-2020 йилларда “блокчейн” технологияларини ривожлантириш дастурини амалга ошириш, 2021 йил 1 январдан бошлаб “блокчейн” технологияларини жорий этиш;
• Иқтисодиётнинг реал сектори тармоқлари ва истеъмолчилар  ҳаётига замонавий дастурий маҳсулотлар, ахборот тизимлари ва ахборот ресурсларини жорий этиш;
• Ахборот хавфсизлигини таъминлаш ва коммуникация тармоқлари, дастурий маҳсулотлар, ахборот тизимлари ва ресурсларни ҳимоя қиладиган замонавий технологияларни жорий этиш, ахборот ресурсларини ҳимоя қилиш бўйича техник инфратузилмани янада ривожлантиришга доир  чора-тадбирлар амалга ошириш;
• Замонавий коммуникация воситалари соҳасида илмий тадқиқотлар ўтказиш ва ишланмалар олиб боришни ташкиллаштириш, кадрлар тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш, дастурий маҳсулотлар, ахборот тизимлари ва маълумотлар базасини ишлаб чиқиш ва жорий этиш ва турли соҳаларда ахборот хавфсизлигини таъминлаш;
•  2021 йил охиригача  мамлакатимизнинг чекка ҳудудлари аҳолиси учун  узунлиги 270 минг километрдан ошадиган оптик толали алоқа линиялар ётқизиш;
• Ўзбекиситонда тинч мақсадларда космик технологияларни  ривожлантириш. Бугунги кунда бу борада малакали кадрларни  тайёрлаш, ерни масофадан туриб зондлаш йўлдошларидан маълумотларни қабул қилиш бўйича ерусти станциясини яратиш вазифаси турибди;
• асосий жамғармаларни модернизация қилиш ва уларнинг моддий-техник базасини  мустаҳкамлаш, почта алоқаси тармоғини техник ва технологик  янгилаш;
• “Ўзбекистон почтаси” АЖ нинг АКТ-инфратузилмасини модернизация қилиш;
• Почта логистикаси  инфратузилмасини  модернизация қилиш.

Ўзбекистон Республикаси ахборот технологиялари соҳасида қуйидаги компаниялар билан фаол ҳамкорлик қилиб келмоқда:

«Veon» (Нидерландия), «Telia company» (Швеция), «Atlas International» (Германия), «Kurt Mitterfellner GMBH» (Германия), «Kurt Mitterfellner Asia Ltd» (Сингапур), «Fingascom AG» (Швейцария), «LG CNS» (Корея).

Ахборот технологиялари соҳасида кадрлар тайёрлаш Ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари университети ва Тошкент шаҳридаги Инҳа университетида амалга оширилади. 

Тошкент ахборот технологиялари университетида қуйидаги йўналишлар бўйича мутахассислар тайёрланади:

• «Компьютер инжиниринги»,
• «АТ-сервиси»,
• «Ахборот хавфсизлиги»,
• «Мультимедия технологиялари»,
• «Дастурий инжиниринг»,
• «Телекоммуникациялар»,
• «Телерадиоэшиттиришлар»,
• «Мобиль тизимлар»,
• «Телевизион технологиялар»,
• «Аудиовизуал технологиялар»,
• «Телестудиялар тизимлари ва иловалари»,
• «АКТ соҳасида иқтисод ва  менеджмент»,
• «Почта алоқаси технологияси»,
• «АКТ соҳасида профессионал таълим»,
• «Ахборотлаштириш ва кутубхоначилик».

Тошкент ахборот технологиялари университетида 13 факультет, 57 бўлим, 25 таълим йўналиши бўлиб, муассасада  819 ўқитувчи таълим  беради ва 11000 талаба таҳсил олади.

Тошкент шаҳридаги Инҳа университетида  компьютер ва ахборот муҳандислиги (SOCIE) мактаби  асосий  таълим  соҳаларидан бири ҳисобланади. SOCIE мактаби Компьютер фанлари ва дастурий таъминотни ишлаб чиқариш департаменти (CSE) ҳамда ахборот-коммуникация муҳандислиги департаменти (ICE)га бўлинади.

Ҳозирги пайда Тошкент шаҳридаги Инҳа университетида 30 нафар ўқитувчи (уларнинг 20 нафари хорижий ўқитувчилардир) таълим беради ва 1100 нафар талаба таҳсил олади.

 2017/2018 ўқув йилида Тошкент шаҳридаги Инҳа университетини 99 нафар,  Тошкент ахборот технологиялари университетини 1487 нафар битирувчи тугатди, уларнинг 213 нафари Ўзбекистон АТ-тармоғидаги ишларга салоҳиятли номзодлардан бўлиб, дастурий таъминот муҳандислари ҳисобланади.

— Ўзбекистон Республикасининг «Электрон тижорат тўғрисида” Қонуни, 2015 йил 22 май, ЎРҚ-385 (Қонун ҳужжатлари миллий маълумотлар базаси, 30.12.2017 й., № 03/18/455/0492);

— Ўзбекистон Республикасининг “Электрон ҳукумат тўғрисида” Қонуни, 2015 йил 9 декабрь, ЎРҚ-395 (Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами, 2015 й., 49-сон, 611);

— Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 19 февралдаги ПФ-5349-сон «Ахборот технологиялари ва коммуникациялари соҳасини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» Фармони;

— Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 3 июлдаги ПҚ-3832-сон “Ўзбекистон Республикасида рақамли иқтисодиётни ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида” қарори;

— Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 21 мартдаги ПҚ-1730-сон «Замонавий ахборот-коммуникация технологияларини янада жорий этиш ва ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида” қарори;

— Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил 21 октябрдаги ВМҚ-357-сон “Тадбиркорлик субъектларига «ягона дарча» тамойили бўйича давлат хизматлари кўрсатиш ягона марказлари фаолиятини ташкил этиш тартиби тўғрисидаги низомга ўзгартириш киритиш ҳақида” қарори;

— Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил 12 августдани 262-сон “Электрон ҳукумат маълумотларини узатиш идораларо тармоғини яратиш чора-тадбирлари тўғрисида” қарори;