×

Версия для слабовидящих

Call-center
+998 (71) 202-02-10

Ўзбекистонда 2030-йилгача шамол энергиясининг умумий ишлаб чиқариш қувватини 5 минг МВтгача ошириш истиқболлари ўрганилмоқда.

Ўзбекистонда сўнгги йилларда қайта тикланадиган энергия манбалари орасида шамол станцияларини қуришга катта эътибор қаратилмоқда. Бу соҳа бугунги кунда глобал энергетика соҳасида энг тез ривожланаётган ҳудуд ҳисобланади.

Марказий Осиё учун минтақадаги сув ресурсларининг қисқаришини ҳисобга олган ҳолда муқобил энергиядан фойдаланишни янада жадаллаштириш айниқса муҳимдир.

Бу эрда шамол энергияси бўйича баъзи рақамлар мавжуд. Агар 1997 йилда жаҳонда шамол электр станцияларининг умумий ўрнатилган қуввати 7500 МВт бўлган бўлса, 2020-йилга келиб бу кўрсаткич 750 минг МВтга етди. 2020-йилнинг ўзида Хитой Халқ Республикаси томонидан 52 000 МВт ва АҚШ томонидан 16 205 МВт қувватга эга янги шамол электр станциялари фойдаланишга топширилди.

Бундан ташқари, шамол электр станциялари (WПП) томонидан ишлаб чиқарилган электр энергиясининг нархини пасайтириш тендентсияси мавжуд. Шундай қилиб, 2010 йилдан 2020 йилгача бўлган даврда қуруқликдаги шамол станциялари томонидан ишлаб чиқарилган электр энергиясининг ўртача нархи 56 фоизга – кВт/соат учун 8,9 АҚШ сентидан 3,9 АҚШ сентига пасайган.

Ўзбекистон Республикасида халқаро молия институтлари билан ҳамкорликда шамол энергиясидан кенг фойдаланиш бўйича техник-иқтисодий асослаш ишлари олиб борилди. “2020-2030-йилларда Ўзбекистон Республикасини электр энергияси билан таъминлаш концепцияси” ишлаб чиқилган бўлиб, унинг асосий мақсадларидан бири 2030 йилгача шамол энергетикаси қувватини 3000 МВтга етказишдир.

Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистонда шамол станцияларини қуриш учун мўлжалланган ҳудудларда шамол салоҳияти кўрсаткичлари дунёдаги мавжуд шамол станциялари бўйича ўртача кўрсаткичдан юқори. Яъни, электр энергиясидан фойдаланиш коеффициентларини солиштирганда мамлакатимиз кўрсаткичлари жаҳондаги ўртача кўрсаткичдан 1,5 баробар юқори эканлиги аниқланди. Масалан, йилига жами 8760 соатдан Ўзбекистондаги шамол электр станциялари 3900 соатга яқин тўлиқ қувватда ишлай олади.

Шу кунгача Ўзбекистонда шамол электр станцияларини қуриш бўйича бир қанча лойиҳалар ишга туширилди. Шу жумладан:

– Навоий вилоятининг Тамдин туманида 500 мегаватт қувватга эга шамол электр станциясини қуриш бўйича БААнинг Масдар компанияси билан шартнома имзоланди. Лойиҳа қиймати 600 миллион долларни ташкил этади, шамол электр станцияси тўлиқ қувватга эга бўлгач, йилига 1,8 миллиард кВт/соат электр энергияси ишлаб чиқаради ва йилига 546 миллион куб метр табиий газ тежалади.

– Саудия Арабистонининг АCWА Поwер компанияси билан иккита шамол электр станцияси қуриш бўйича шартнома имзоланди. Компания томонидан Бухоро вилоятининг Ғиждувон ва Пешқун туманларида 1,3 миллиард долларлик умумий қуввати 1000 мегаватт бўлган шамол электр станциялари қурилади, бу эса йилига 1,1 миллиард куб метр табиий газни тежаш имконини беради.

– Европа тикланиш ва тараққиёт банки билан биргаликда Қорақалпоғистон Республикасининг Беруний ва Қораўзёқ туманларида 100 МВт қувватга эга шамол электр станциясини қуриш бўйича тендер ўтказилди. АCWА Поwер (Саудия Арабистони) ишлаб чиқарилган электр энергиясининг 1 кВт/соатига 2,57 АҚШ тсентлик тариф таклифи билан халқаро тендер ғолиби деб эълон қилинди. Станция 2023-йилда фойдаланишга топширилгач, йилига 350 миллион кВт/соат электр энергияси ишлаб чиқарилади ва йилига 106 миллион куб метр табиий газ тежалади.

Лойиҳани амалга ошириш таҳлили шуни кўрсатмоқдаки, Шамол энергетикасини ривожлантириш концепциясида назарда тутилган режалар Энергетика вазирлиги томонидан муддатидан олдин амалга оширилмоқда. Бу шамол энергетикасини ривожлантириш прогнозини ошириш ва 2030 йилга бориб 5000 МВтга етказиш имконини беради. Шамол электр станцияларининг аксарияти Қорақалпоғистон Республикасида қурилиши режалаштирилган.

Шамол электр станциялари лойиҳаларини амалга оширишда уларнинг ягона энергия тизимига хавфсиз интеграциялашувини таъминлаш чоралари кўрилади.

Қайта тикланувчи энергия технологиялари жадал ривожланаётганини ҳам алоҳида таъкидлаш лозим. Хусусан, энг самарали энергия сақлаш қурилмалари ҳисобланган литий-ион батареялар нархи халқаро миқёсда мақбул даражага тушиб кетди. Халқаро тадқиқот марказлари ушбу турдаги аккумуляторларнинг нархи кейинги 5 йил ичида ўртача 30 фоизга тушишини тахмин қилмоқда.

Бунинг натижасида Ўзбекистонда қайта тикланувчи энергия манбаларидан энергияни бошқариш ва сақлаш, ягона энергия тизимининг барқарорлигини таъминлаш имконияти яратилади.

 

https://www.uzdaily.uz/