×

Версия для слабовидящих

Call-center
+998 (71) 202-02-10

ЕТТБ Ўзбекистонда иқтисодиётнинг тез тикланишини тасдиқлайди

2021-йилда 6,8 фоизга ўсиш хусусий истеъмол ва инфратузилмага инвестициялар ҳажмини ошириш ҳисобига таъминланади. Ушбу тикланиш тезлиги Ўзбекистонни Марказий Осиёдаги энг тез ривожланаётган иқтисодиётга айлантиради, дейилади Европа тикланиш ва тараққиёт банкининг (ЙТТБ) бугун эълон қилинган “Минтақавий иқтисодий истиқбол” ҳисоботида.

Банк прогнозларига кўра, Ўзбекистон ялпи ички маҳсулоти 2021 йилда 6,8 фоизга, 2022 йилда эса 6,0 фоизга ўсади. Ушбу ўсиш хусусий истеъмол ва пул ўтказмаларининг кўпайиши ҳамда инфратузилмага инвестицияларнинг кўпайиши ҳисобига таъминланади, уларнинг аксарияти ташқи қарзлар ҳисобидан молиялаштирилади. Прогноз Cовид-19 билан боғлиқ ноаниқликлар, халқаро туризмнинг потентсиал тикланиши ва Марказий Осиёдаги геосиёсий вазият туфайли яна қайта кўриб чиқилиши мумкин.

Ҳисоботга кўра, хизмат кўрсатиш соҳаси ўтган йилга нисбатан 19,5 фоизга, саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш 9 фоизга, қишлоқ хўжалиги 4,2 фоизга ўсган. 2021-йилнинг дастлабки саккиз ойида Россиядан пул ўтказмалари доллар ҳисобида ўтган йилга нисбатан 35 фоизга ошган. Кредит ўсиши 2021 йил июн ойида реал кўринишда 22 фоизга тезлашди, бу ўтган йилги 12 фоизга кўп, бу кучли иқтисодий фаолликни акс эттиради. Инфляция 2020-йил декабрдаги 11,1 фоиздан 2021-йил октябрь ҳолатига кўра 10,8 фоизга камайди.

Умуман олганда, ЕТТБ 2021 йилда ўз ҳудудларини ривожлантириш прогнозини 5,5 фоизгача оширди.

Биринчи ярим йилликнинг кучли натижаларидан сўнг июн ойидаги прогнозини 1,3% га қайта кўриб чиқишга қарамай, Банк келажакда яқинлашиб келаётган таҳдидлар ҳақида огоҳлантирмоқда.

Товар ва энергия нархларининг юқорилиги, меҳнат бозорларининг ёмонлашуви, таъминот занжири узилишлари ва ЕТТБнинг фаолият юритаётган бир қанча мамлакатларида маҳаллий валюталарнинг заифлашиши касаллар сонининг охирги ўсишидан олдин ҳам инфляция тўлқинларини кучайтирди. 2021-йил сентябрь ойида ЕТТБ ҳудудларида инфляция даражаси 2019-йил якуни бўйича ўз даражасидан ўртача 3 фоизга ошди. Инфляцияга қарши курашиш учун ЕТТБ минтақаларидаги айрим марказий банклар асосий фоиз ставкаларини оширдилар.

ЕТТБ фаолият кўрсатаётган айрим мамлакатларда меҳнат бозорининг ёмонлашуви инфляция босимини кучайтирди, бунда паст ва ўрта малакали ишчилар бўш иш ўринларини тўлдирган. Бошқа жойларда меҳнат бозорлари сезиларли сустликни бошдан кечиришда давом этмоқда. 2020-йилнинг феврал-август ойлари орасида ишсизлик даражаси ўртача 1,4 фоизга ошди, ишчи кучи иштироки даражаси эса ўртача 0,5 фоизга камайди.

ЕТТБ бош иқтисодчиси Беата Яворчик шундай деди: “Иқтисодий тикланиш жараёнлари ширин ва нордон таъмга эга. Биринчи ярим йилликда иқтисодиётни тиклаш борасида салмоқли натижаларга эришилди. Аммо бугунги кунда сигнал бериш учун кўпроқ сабаблар мавжуд. Товар товарларининг юқори нархлари экспортчиларни қувонтираётганига қарамай, бу нархлар импорт қилувчиларнинг ташқи савдо баланслари билан боғлиқ вазиятни анча оғирлаштиради. Қиш мавсумига кирар эканмиз, арзон энергия ресурсларини етказиб бериш, айниқса, мамлакатлар ҳукуматларининг хавфсизлик чегараси чекланганлиги муносабати билан бизни жиддий ташвишга солмоқда”.

CОВИД-19 инқирозини енгиш учун йирик иқтисодий рағбатлантириш пакетларини олгандан сўнг, ЕТТБ минтақаларининг давлат қарзи 2019-йил охиридан бошлаб ЯИМга нисбатан ўртача 13 фоизга ошди. Кўпгина мамлакатларда қарз олиш қиймати инқирозгача бўлган даражадан паст бўлса-да, баъзи мамлакатларда у кескин ошди.

2021-йилнинг биринчи ярмида ЕТТБ ҳудудлари ўз иқтисодиётларининг тикланиш суръатларининг тезлашишини кўрсатди; ишлаб чиқариш ҳажми йиллик ҳисобда 6,4% га ошди. Ушбу ҳудудларда капиталнинг ҳаракатчанлиги кўрсаткичлари дунёнинг бошқа қисмларига қараганда тезроқ тикланди, ишлаб чиқариш ва чакана савдо соҳаларида тикланиш кузатилди. Таъминот занжирлари ишидаги вақтинчалик узилишларга қарамай, товар ва хизматлар экспорти ҳажми ошди. 2021 йилнинг иккинчи чорагида ҳам пул ўтказмалари ҳажмининг ўсиши кузатилди, айрим ҳолларда 2019 йилдаги кўрсаткичлардан ошиб кетди. Сайёҳлик оқими кутилганидан ошиб кетди, бироқ ЕТТБ фаолият юритаётган аксарият мамлакатларда 2019 йил даражасидан анча паст бўлиб қолди.

Иқтисодиётлар тикланар экан, ЕТТБ минтақаларида ўсиш 2022-йилда мўтадил бўлиб, 3,8 фоизни ташкил этиши кутилмоқда, бу 2021 йил июнидан 0,1 фоизга пасайган. Шу билан бирга, прогнозлар CОВИД-19 тарқалишининг келажакдаги изи, ташқи иқтисодий вазиятнинг ёмонлашуви эҳтимоли ва иқтисодий ривожланишнинг секинлашиши билан боғлиқ хавфларнинг таъсир қилиш омили туфайли юқори даражадаги ноаниқлик билан тавсифланади. уларнинг савдо ҳамкорлари мамлакатларидаги ўсиш.

Ривожланган иқтисодларда кенг тарқалган инфляция хавотири ривожланган мамлакатларда ҳукумат сиёсатининг кескинлашувига, қарзга хизмат кўрсатиш харажатларининг ошишига олиб келиши мумкин, дея огоҳлантиради ҳисобот муаллифлари. Ҳаракат эркинлигини чеклаш ва бу юқумли касалликдан қўрқишнинг давом этиши туризм индустриясининг ривожланиш истиқболларига салбий таъсир кўрсатишда давом этмоқда. Гарчи банкротлик тўлқини шу пайтгача тўхтатилган бўлса-да, ҳукумат ёрдами камайиши билан янги заифликлар пайдо бўлиши мумкин.

2021-йилнинг биринчи ярмида кутилганидан ҳам яхши натижалар туфайли Марказий Европа ва Болтиқбўйи давлатларида маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми 2021-йилда 5,2 фоизга ва 2022-йилда 4.7 фоизга ўсиши кутилмоқда, гарчи баъзи мамлакатларда етказиб бериш занжиридаги узилишлар салбий таъсир кўрсатган бўлса-да. уларнинг иқтисодий ўсиш кўрсаткичларига таъсир қилади.

Европа Иттифоқининг жануби-шарқий қисмидаги мамлакатларда ЯИМ 2021 йилда 6,7 ​​фоизга, 2022 йилда эса 4,3 фоизга ўсиши кутилмоқда. Бу рақамлар Греция учун ўсиш прогнозини сезиларли даражада юқорига қараб қайта кўриб чиқишни акс эттиради, гарчи сайёҳлар оқими 2019 йил даражасидан пастлигича қолмоқда.

Ғарбий Болқон мамлакатларида маҳсулот ишлаб чиқариш 2021 йилда 6,4 фоизга, 2022 йилда эса 4 фоизга ўсиши кутилмоқда. Ушбу минтақада прогнозлар 2021-йилнинг биринчи ярмида олдинги кутилганидан юқори натижаларга эришилгани, шу жумладан туризм соҳасида, шунингдек, Европа Иттифоқи бозорларида уларнинг экспорт маҳсулотларига кучли талаб мавжудлиги сабабли юқорига қараб қайта кўриб чиқилди.

Товарларни сотишдан тушадиган даромадларнинг ошиши натижасида давлат маблағларидан рағбатлантириш сифатида фойдаланиш ҳисобига Россияда ишлаб чиқариш ҳажми 2021 йилда 4,3 фоизга, 2022 йилда эса 3 фоизга ўсиши кутилмоқда.

Шарқий Европа ва Кавказда учинчи чоракда ўсиш суръатларининг секинлашуви белгилари кузатилган бўлса-да, ҳисобот йилининг биринчи ярмидаги яхши натижалар туфайли 2021-йилда маҳсулот ишлаб чиқариш 3,6 фоизга, 2022 йилда эса 2,9 фоизга ўсиши кутилмоқда.

Марказий Осиёда ишлаб чиқариш ҳажми 2021-йилда 4,9 фоизга, 2022-йилда эса 4,8 фоизга ўсиши кутилмоқда, бу эса хом ашё нархларининг ошиши ва пул ўтказмаларининг қайта кўтарилиши билан боғлиқ.

Туркиянинг иқтисодий кўрсаткичлари 2021 йилда 9 фоизга, 2022 йилда эса 3,5 фоизга ўсиши кутилмоқда, бу эса ички талабнинг тўхтаб қолиши ва валюта курсининг қадрсизланиши туфайли кучли экспорт кўрсаткичларининг тикланиши туфайли. Шу билан бирга, унинг макроиқтисодий барқарорлигига путур этказиш хавфи кескинлашди.

Жанубий ва Шарқий Ўрта эр денгизи мамлакатларида, Мисрда, айниқса 2021 йилнинг иккинчи чорагида иқтисодий фаолликнинг кучли ўсиши туфайли 2021 йилда 4,2 фоизга ва 2022 йилда 4,4 фоизга ўсиши кутилмоқда.

 

https://www.uzdaily.uz/