Инвесторлар учун қўлланма

Ўзбекистон Республикасининг «Фаолиятнинг айрим турларини лицензиялаш тўғрисида»ги қонунининг 14-моддасида лицензия олиш учун керак бўлган ҳужжатлар рўйхати келтирилган. 

Лицензия олиш учун лицензия даъвогари тегишли лицензияловчи органга қуйидагиларни тақдим этади:

• лицензия бериш тўғрисидаги ариза — унда: юридик шахс учун — юридик шахснинг номи ва ташкилий-ҳуқуқий шакли, жойлашган ери (почта манзили), банк муассасасининг номи ва банк муассасасидаги ҳисобварағи рақами; жисмоний шахс учун — фамилияси, исми ва отасининг исми, фуқаронинг шахсини тасдиқловчи ҳужжатнинг маълумотлари; юридик ёки жисмоний шахс амалга оширишни мўлжаллаган фаолиятнинг лицензияланаётган тури (унинг бир қисми), шунингдек қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда фаолиятнинг мазкур тури. Лицензия бериш тўғрисидаги аризада лицензия даъвогарининг электрон манзили кўрсатилиши мумкин;
• лицензияловчи орган лицензия даъвогарининг аризасини кўриб чиқиши учун лицензия даъвогари қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда йиғим тўлаганлигини тасдиқловчи ҳужжат;
• фаолиятнинг айрим турига лицензия олиш учун қўйиладиган талаблар ва шартларни лицензия даъвогари бажариши мумкинлигини тасдиқловчи ҳамда қонун ҳужжатларида белгилаб қўйиладиган бошқа ҳужжатлар.
• Лицензия даъвогаридан ушбу Қонунда ҳамда фаолиятнинг айрим турларини лицензиялаш тўғрисидаги ўзга қонун ҳужжатларида назарда тутилмаган бошқа ҳужжатларни тақдим этишни талаб қилишга йўл қўйилмайди.

Лицензия олиш учун зарур бўлган ҳужжатлар лицензия даъвогари томонидан лицензияловчи органга бевосита, почта алоқаси воситалари орқали ёки электрон шаклда, улар олинганлиги ҳақида хабардор қилинган ҳолда тақдим этилади. Электрон шаклда тақдим этилган ҳужжатлар лицензия даъвогарининг электрон рақамли имзоси билан тасдиқланади. Лицензия бериш тўғрисидаги аризада лицензия даъвогарининг электрон манзили кўрсатилганлиги унинг аризаси бўйича қабул қилинган қарор ҳақида ахборот тизими орқали электрон шаклда хабарнома олишга бўлган розилигидир.

Лицензия олиш учун тегишли лицензияловчи органга юборилган ҳужжатлар рўйхат бўйича қабул қилиниб, рўйхатнинг нусхаси мазкур орган томонидан ҳужжатлар қабул қилиб олинган сана кўрсатилган ҳолда аризачига юборилади (топширилади).

Нотўғри ёки бузиб кўрсатилган маълумотларни тақдим этганлиги учун лицензия даъвогари қонунга мувофиқ жавобгар бўлади.

Лицензияловчи орган фаолиятнинг айрим турларини лицензиялаши учун бошқа ташкилотлар томонидан бериладиган ҳужжатларни олиши талаб қилинган ҳолларда, фаолиятнинг айрим турларини лицензиялаш соддалаштирилган тартибда «бир дарча» принципи бўйича амалга оширилади, бунда лицензияловчи орган мазкур ҳужжатларни мустақил равишда, тадбиркорлик субъектининг иштирокисиз олади.

(14(1)-модда. Фаолиятнинг айрим турларини «бир дарча» принципи бўйича лицензиялаш)

• Ўзбекистон Республикасининг юридик ва (ёки) жисмоний шахслари билан биргаликда ташкил этилган хўжалик жамиятлари ва ширкатларининг, банклар, суғурта ташкилотлари ва бошқа корхоналарнинг устав жамғармаларида ва бошқа мол-мулкида улуш қўшиб қатнашиш;
• чет эллик инвесторларга тўлиқ қарашли бўлган хўжалик жамиятлари ва ширкатларини, банклар, суғурта ташкилотлари ва бошқа корхоналарни барпо этиш ва ривожлантириш;
• мол-мулк, акциялар ва бошқа қимматли қоғозларни, шу жумладан Ўзбекистон Республикаси резидентлари томонидан эмиссия қилинган қарз мажбуриятларини сотиб олиш;  
• интеллектуал мулкка, шу жумладан муаллифлик ҳуқуқлари, патентлар, товар белгилари, фойдали моделлар, саноат намуналари, фирма номлари ва ноу-хауга, шунингдек ишчанлик нуфузига (гудвиллга) ҳуқуқлар киритиш;
• концессиялар, шу жумладан табиий ресурсларни қидириш, ишлаб чиқиш, қазиб олиш ёки улардан фойдаланишга бўлган концессиялар олиш;
• савдо ва хизмат кўрсатиш соҳалари объектларига, турар жой биноларига улар жойлашган ер участкалари билан биргаликда мулк ҳуқуқини, шунингдек ерга эгалик қилиш ва ундан фойдаланиш (шу жумладан ижара асосида фойдаланиш) ҳамда табиий ресурсларга эгалик қилиш ва улардан фойдаланиш ҳуқуқларини сотиб олиш орқали.

шунингдек амалдаги қонун ҳужжатларига зид бўлмаган бошқа шаклларда ҳам амалга оширилиши мумкин.

Хорижий инвестициялар ташкилотини Ўзбекистон рўйхатдан ўтказиш учун 3 та шартни бажариш керак:

1. Устав капитали миқдори 400 000 000 сўмдан кам бўлмаслиги лозим;
2. Хорижий юридик шахс ёки шахсларнинг муассислари бўлиши лозим;
3. Хорижий юридик шахс ёки шахснинг улуши устав фондининг умумий миқдоридан камида 15 фоиз бўлиши керак.

МЧЖ шаклидаги қўшма корхона (ҚК МЧЖ):

Рўйхатдан ўтиш шартлари:

– корхона устав фондининг миқдори 400 000 000.00 сўмдан кам бўлмаслиги керак

– қўшма корхона таъсисчиларининг камида биттаси ушбу ҚК МЧЖ устав капиталидаги улуши камида 15% бўлган чет еллик юридик шахс ёки шахс бўлиши керак;

МЧЖ шаклидаги хорижий корхона (ХК МЧЖ)

Рўйхатдан ўтиш шартлари:

– ваколатли корхонанинг ҳажми 400 000 000 сўмдан кам бўлмаслиги керак;

хорижий корхонанинг таъсисчилари / таъсисчилари хорижий юридик шахс (лар) ёки устав фондида 100%

Хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналарни рўйхатга олиш ташкилотнинг почта манзилига қараб туман марказларида ўтказилади.

Хорижий юридик шахсни чет ел инвестициялари иштирокидаги корхонада мажбурий иштирок этиши талаби бекор қилинди. Чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналарни давлат рўйхатидан ўтказиш учун давлат божининг миқдори уч баробар қисқартирилди.

Рўйхатдан ўтиш учун керакли ҳужжатлар ва маълумотлар:

1. Корхонага ном бериш;
2. Aсосчилар улушларини тақсимлаш (фоизларда);
3. Устав фонди ҳажми ҳақида маълумот;
4. Компаниянинг почта манзили;
5. Юридик шахс рўйхатдан ўтган жойидаги хорижий компаниянинг тижорат регистрациясидан ёки ушбу юридик шахснинг фаолиятини тасдиқловчи бошқа ҳужжатдан кўчирма(унинг мазмуни қуйидагилардан иборат бўлиши керак: юридик шахснинг тўлиқ номи, жойлашган манзили, ушбу юридик шахс). Ушбу баённома чиқарилган санадан бошлаб 1 йил мобайнида амал қилади.
6. Вакилга ишончнома (намуна олинган)
7. Директорнинг паспортининг нусхаси / Джини. Корхона раҳбарлари

ҚК МЧЖ / ИП ММни рўйхатга олишни бошлаш учун қуйидагиларни тайёрлаш керак:

1. Таъсисчилардан – жисмоний шахслар, Ўзбекистон Республикаси фуқаролари:

– барча муассисларни рўйхатдан ўтказиш билан паспорт нусхалари;

1.1. Aгар таъсисчилар Ўзбекистон Республикаси резиденти бўлган юридик шахсни ўз ичига оладиган бўлса, унда қуйидагилар ҳам талаб қилинади:

– уставга илгари киритилган ўзгартишлар (агар мавжуд бўлса) уставининг нусхаси:

– Рўйхатга олинганлик тўғрисидаги гувоҳноманинг нусхаси (гувоҳнома)

– Корхона менежерининг паспорт нусхаси

1.2. Aгар таъсисчилар орасида чет эл фуқароси бўлса, қуйидагиларни таъминлашингиз керак:

– Ўз-ўзидан мавжуд бўлган тақдирда: вақтинчалик яшаш учун рухсатномаси ва виза билан, паспорт билан паспорт нусхаси

– йўқолган тақдирда: паспорт нусхаси + вакили учун дастлабки ишончнома

1.3. Aгар таъсисчилар хорижий юридик шахс бўлса, унда қуйидагилар назарда тутилади:

– юридик шахснинг рўйхатга олинган жойидаги хорижий юридик шахснинг тижорат регистрациясидан олинган кўчирма ёки ушбу юридик шахснинг фаолиятини тасдиқловчи бошқа ҳужжат (кўчирма қуйидагилардан иборат бўлиши керак: юридик шахснинг тўлиқ номи, жойлашган жойи, ушбу юридик шахснинг номидан имзолаш ҳуқуқига эга бўлган юридик шахслар). Ушбу баённома чиқарилган санадан бошлаб бир йил давомида амал қилади:

– вакилнинг ишончномаси
– рўйхатдан ўтказиш тўғрисидаги гувоҳноманинг нусхаси (ариза билан боғлиқ етарли маълумот бўлмаса)

– низомнинг нусхаси (аризада йетарли маълумот мавжуд бўлмаган тақдирда)
– ассоциация меморандумининг нусхаси (аризада йетарли маълумот мавжуд бўлмаган тақдирда)

Таъсис ҳужжатларини муассислар ёки улар томонидан учинчи томон (консултация марказлари, юридик фирмалар ва бошқалар) билан келишилган ҳолда тайёрлаш мумкин. Савдо-саноат палатасининг энг яқин бўлинмаси билан боғланишингиз мумкин, мутахассислари шартнома асосида зарур ҳужжатларни ишлаб чиқадилар. Таъсисчилар Aдлия вазирлигининг расмий сайтида мавжуд бўлган таъсис ҳужжатларининг стандарт шаклларидан фойдаланиши мумкин.

Чет эллик инвестор иштирокида янги ташкил этилаётган корхона юридик шахс мақомини ва унинг давлат рўйхатидан ўтказилганидан кейин фаолиятини амалга ошириш ҳуқуқини олади. Рўйхатга олиш тартиби яратилаётган корхона (ТХИ ёки ПХИ) мақомига боғлиқ эмас – уларнинг иккаласи ҳам «Ягона дарча» тамойили бўйича хўжалик юритувчи субъектларга давлат хизматлари кўрсатиш бўйича Ягона Марказ томонидан рўйхатга олинган.

Индивидуал (якка) таъсисчининг доимий яшаш жойида ёки юридик шахсларнинг жойлашган манзилларидан туриб “Ягона дарча” маркази билан боғланишлари муҳимдир. 2017 йил 1 апрелдан бошлаб корпоратив интерактив давлат хизматлари портали билан интеграцияланган хўжалик юритувчи субъектларни рўйхатдан ўтказишнинг автоматлаштирилган тизимидан фойдаланиб Интернет орқали рўйхатдан ўтиш мумкин.

Чет эллик инвестор қуйидаги ҳуқуқларга эга:

инвестициялашни амалга оширишнинг ҳажмлари, турлари ва йўналишларини мустақил белгилаш;

инвестиция фаолиятини амалга ошириш учун юридик ва жисмоний шахслар билан шартномалар тузиш;

ўзининг инвестицияларига ва инвестиция фаолиятининг натижаларига эгалик қилиш, улардан фойдаланиш ва уларни тасарруф этиш. Чет эллик инвесторнинг қарорига биноан инвестицияларга, уларнинг натижаларига эгалик қилиш, улардан фойдаланиш, уларни тасарруф этиш ҳуқуқлари Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда бошқа юридик ва жисмоний шахсларга берилиши мумкин. Ҳуқуқлар бошқа шахсга берилганда тарафларнинг ўзаро муносабатлари шартномалар асосида тартибга солинади;

Ўзбекистон Республикасидаги инвестиция фаолияти натижасида олинган ўзига қарашли ихтиролар, фойдали моделлар ва саноат намуналарини чет элларда ва Ўзбекистон Республикасида патентлаштириш тўғрисида мустақил равишда қарор қабул қилиш;

инвестиция фаолияти натижасида олинган даромадни солиқлар ва бошқа мажбурий тўловлар тўланганидан кейин мустақил ва эркин тасарруф этиш (шу жумладан уни монеликсиз репатриация қилиш);

Ўзбекистон Республикасига кредитлар ва қарзлар тариқасида пул маблағлари жалб этиш;

ўз ҳисобварағидаги миллий валюта маблағларидан ички валюта бозорида чет эл валютасини сотиб олиш учун фойдаланиш;

қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳолларда ва шартларда ер участкаларига доир ҳуқуқларни сотиб олиш;

Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатларига мувофиқ, ўзига мулк ҳуқуқи асосида қарашли бўлган мол-мулк ва ҳар қандай мулкий ҳуқуқлардан зиммага олган мажбуриятларнинг, шу жумладан қарз маблағларини жалб этишга қаратилган мажбуриятларнинг барча турлари бўйича таъмин сифатида фойдаланиш;

ўз инвестициялари ва бошқа активлари реквизиция қилинган тақдирда мутаносиб равишда товон олиш;

давлат бошқарув органларининг, маҳаллий давлат ҳокимияти органларининг ҳамда улар мансабдор шахсларининг ғайриқонуний ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) ҳамда қарорлари натижасида етказилган зарарларни ундириш.

— Ўзбекистон Республикасида тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар йўналтирилаётган иқтисодиёт тармоқлари ёки ҳудудлар кесимида инвестиция киритиш учун қандайдир чекловлар белгиланмаган.

Умумий Солиқ тизими

1. Корхона даромадлари бўйича солиқ:

1.1. Тижорат банклари, цемент ва полиетилен гранулалари ишлаб чиқарувчилари, мобил алоқа операторлари учун 20%

1.2. Бошқа юридик шахслар учун корпоратив даромад солиғи – 15%

2. Дивидендлар ва фоизлар бўйича даромадлар (резидентлар учун) – 5%

2.1. Дивидендлар ва фоизлар бўйича даромадлар (норезидентлар учун) – 10%

3. ҚҚС-15%
4. Шахсий даромад солиғи – 12%
5. Бирлаштирилган ижтимоий тўлов – 12%

5.1. Бюджет ташкилотлари ва давлат корхоналари, шунингдек устав капиталидаги давлат улуши 50% ва ундан ортиқ бўлган юридик шахслар учун; устав капиталида 50% ва ундан ортиқ давлат улуши 50% ва ундан ортиқ давлат улуши бўлган юридик шахслар ва уларнинг таркибий бўлинмалари – 25%;

5.2. Бошқа тўловчилар учун – 12%

6. Юридик шахсларнинг мол-мулкига солинадиган солиқ – 2%
7. Юридик шахсларнинг ер солиғи

Қуйидаги ҳавола сизга Ўзбекистон туманлари учун асосий ер солиғи ставкаларини тақдим этади. (Ушбу версия рус ва ўзбек тилларида мавжуд)

Илова №16

 http://lex.ux/ru/docs/4131693#4135034

8. Сув солиғи

Қуйидаги ҳавола орқали сиз тўловчиларнинг турлари бўйича 1 кубометр сув ресурсларидан фойдаланиш бўйича солиқ ставкаларини билиб олишингиз мумкин (ушбу версия рус ва ўзбек тилларида мавжуд)

Илова №14

 http://lex.ux/ru/docs/4131693#4135034

— 2007 йил 1 январидан республикада ҳакамлик судларини ташкил қилиш, уларнинг мунтазам ва вақтинча фаолият юритувчи турлари фаолиятини йўлга қўйиш учун ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилган «Ҳакамлик судлари тўғрисида» ги Қонун кучга кирди. Шу тариқа, ҳозирги вақтда хорижий сармоядорларнинг ҳуқуқлари ва фаолияти кафолатларини ҳимоя қилишнинг мавжуд воситалари билан бир қаторда томонлар келишуви билан республика ҳудудида икки томон манфаатини кўзлайдиган мустақил экспертларни жалб қилган ҳолда ҳакамлик судлари ташкил этилиши мумкин.

Шу билан бирга, Адлия вазирлигига хорижий сармоядорлар ва хорижий инвестициялар иштирокидаги крхоналар ҳуқуқлари ва қонуний манфаатлари ҳимоя қилинишини таъминлаш бўйича вазифалар юклатилган. Шу мақсадда Адлия вазирлиги тузилмасида Хорижий сармоядорлар ва хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналарни ҳуқуқий ҳимоя қилиш бошқармаси ташкил этилди.

Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатасида Халқаро савдо арбитражи (арбитраж) суди Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатасининг Ижроия қўмитасининг 2011 йил 1 февралдаги қарорига мувофиқ таъсис етилган ва рўйхатга олинган. Aдлия идораси томонидан 2011 йил 15 февралда рўйхатдан ўтказилди.Ўзбекистон Республикасининг «Ўзбекистон Республикаси Савдо-саноат палатаси тўғрисида», «Ҳакамлик судлари тўғрисида» ги қонунларига, низом ва қоидаларга мувофиқ фаолият юритади.

Қуйидаги линк сизни Ўзбекистон Республикаси иқтисодий судларининг рус ва ўзбек тилларидаги рўйхати билан таништиради:

http://oliysud.uz/ru/kontakty-mezrajonnyh-rajonnyh-gorodskih-ekonomiceskih-sudov-136

Қуйидаги линкда Ўзбекистон Республикасининг Хўжалик процессуал кодекси билан танишишингиз мумкин:

http://lex.uz/ru/docs/3523895

— Ўзбекистон Республикасидаги барча корхоналар учун белгилаб қўйилган божхона ва солиқ имтиёзлари билан бир қаторда тўғридан тўғри хусусий хорижий инвестициялар жалб этаётган қуйидаги иқтисодиёт тармоқлари корхоналари учун қатор имтиёзлар мавжуд:

1. Радиоэлектрон саноат буюмлари ва компьютер ҳамда ҳисоблаш техникалари учун бутловчи қисмлар ишлаб чиқариш.
2. Енгил саноат:
3. Ипакчилик саноати:
4. Қурилиш материаллари саноати:
5. Парранда гўшти ва тухум етиштириш.
6. Озиқ-овқат саноати:
7. Сут-гўшт маҳсулотлари саноати:
8. Кимё-фармацевтика саноати:

Ушбу корхоналар асосий фаолияти бўйича даромад солиғи, мол-мулк солиғи, ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш ва ҳудудларни ободонлаштиришдан олинадиган солиқ, экология солиғи, микрофирма ва кичик корхоналар учун ягона солиқ, шунингдек Республика йўл фондига мажбурий тўловлар

тўлашдан озод этилади.

Қайд этилган солиқ имтиёзлари тўғридан-тўғри шахсий хорижий сармоялар қуйидаги ҳажмда жалб этилганда тақдим этилади:

— 300 минг АҚШ долларидан 3 млн. долларгача — 3 йил муддатга;

— 3 млн. АҚШ доллардан 10 млн. долларгача — 5 йил муддатга;

— 10 млн. АҚШ долларидан ортиқ — 7 йил муддатга.

Бунда қайд этилган солиқ имтиёзлари қуйидаги шартларда тақдим этилади:

— юқорида қайд этилган корхоналарни меҳнат кўп ҳудудлар — Қорақалпоғистон Республикаси, Жиззах, Қашқадарё, Сирдарё, Сурхондарё, Хоразм вилоятлари, шунингдек Навоий, Андижон, Наманган ва Фарғона вилоятлари қишлоқ аҳоли пунктларида жойлаштириш;

— хорижий сармоядорлар томонидан шахсий тўғридан-тўғри хорижий инвестицияларни жалб қилишни Ўзбекистон Республикаси кафолатларини тақдим этмаган ҳолда амалга ошириш;

— хорижий иштирокчиларнинг корхона Устав капиталидаги ҳиссаси 50 фоиздан кам бўлмаслиги керак;

— қайд этилган корхоналар давлат рўйхатидан ўтказилгандан сўнг шахсий тўғридан-тўғри сармоялар киритиш;

— хорижий сармояларни эркин конвертация қилинадиган валюта ёки янги замонавий технологик ускуна кўринишида киритиш;

— ушбу имтиёзлар тақдим этилиши натижасида олинган даромадни улардан фойдаланиш муддати давомида корхонани янада ривожлантириш учун қайта сармоя киритишга йўналтириш.

Бундан ташқари, 2003 йил 1 июлидан 2009 йил 1 январига қадар “Ўзбекенгилсаноат” ДАК хорижий инвестицияоар иштирокидаги ишлаб чиқариш корхоналари (тайёр кийимлар (тикувчилик, тўқимачилик ва тери маҳсулотлари), пайпоқ ва пойабзал ишлаб чиқаришга ихтисослашган ҳозирги «Ўзенгилсаноат» уюшмаси) бюджетга барча турдаги солиқ ва йиғимлар тўлашдан озод этилади, қўшимча қиймат солиғи бундан мустасно.

— Баъзи ҳолларда тузилаётган сармоя шартномалари асосида хорижий сармоядорларга қўшимча кафолатлар ва қўйидаги тармоқларга сармоя киритишда ҳуқуқларни ҳимоя қилишга доир чора-тадбилар тақдим этилиши мумкин:

— барқарор иқтисодий ўсиш, мамлакат иқтисодиётининг прогрессив таркибий ўзгаришларини таъминловчи устувор тармоқлар;

— республика экспорт салоҳиятини мустаҳкамлаш ва кенгайтириш, унинг дунёнинг хўжалик фаолиятига интеграциясини таъминловчи устувор лойиҳалар;

— Хом-ашё ва материалларни қайта ишлаш, истеъмол товарлари ва хизматларини ишлаб чиқариш, аҳоли бандлигини таъминлашга қаратилган кичик ва ўрта тадбиркорлик соҳаларидаги лойиҳалар.

Хорижий сармоядорларга тақдим этиладиган қўшимча кафолатлар ва ҳимоя чоралари Ўзбекистон Республикаси Ҳукумати томонидан кафолатлар тақдим этилиши, инвестицион лойиҳаларни молиялаштиришда ёрдам кўрсатиш, махсус солиқ ва тўлов режимини яратиш, лойиҳаларни амалга ошириш устидан давлат мониторингини ўтказиш ва қонунчиликка мувофиқ бошқа чора-тадбирлар.

– Одним из важнейших приоритетов развития экономики страны является всемерное усиление работы по привлечению иностранных инвестиций.
В настоящее время республика идет по пути дальнейшего углубления процессов разгосударствления и приватизации предприятий ведущих отраслей экономики, направленных на повышение роли частной собственности в экономике, кардинальное сокращение доли государства в уставных фондах хозяйственных обществ, а также широкого привлечения в развитие и модернизацию предприятий прямых инвестиций, в том числе иностранных. Кроме того, возможен выкуп неразмещенных активов государства по нулевой выкупной стоимости, с принятием инвесторами инвестиционных обязательств. Всю информацию о процессах приватизации в Республике Узбекистан Вы можете найти на сайте

— Хорижий сармояларни жалб қилишга доир ишларни ҳар томонлама кучайтириш мамлакатимиз иқтисодиётини ривожлантиришнинг устувор йўналишларидан биридир.

Ҳозирги вақтда республикамиз иқтисодиётда хусусий мулк ролини ошириш, давлатнинг хўжалик жамиятлари устав жамғармасидаги ҳиссасини кескин камайтириш, корхоналарни ривожлантириш ва модернизация қилишга тўғридан-тўғри, шунингдек хорижий инвестицияларни кенг жалб қилишга қаратилган иқтисодиётнинг етакчи тармоқлари корхоналарини давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш жараёнларини янада чуқурлаштириш йўлидан кетмоқда.  Бундан ташқари, сармоядорлар томонидан сармоя мажбуриятларини олган ҳолда жойлаштирилмаган давлат активларини ноль қийматда сотиб олиш имкони мавжуд. Ўзбекистон Республикасида хусусийлаштириш жараёнларига оид барча маълумотларни gki.uz сайтидан топиш мумкин.

Ўзбекистонда доимий муассаса орқали фаолият юритаётган норезидентларнинг хорижий валютадаги маблағлари мамлакат ташқарисидаги ҳисоб рақамларига ўтказилиши мумкин. Бошқача қилиб айтадиган бўлсак, кўп йиллар давомида илк маротаба даромадларни қайтаришга йўл қўйилади. Ушбу имконият аллақачон хорижий инвестицион фондларда фойдаланилган.

Чет эллик инвесторлар ҳуқуқларини кафолатлаш ва ҳимоя қилиш чоралари тўғрисида Ўзбекистон Республикасининг Қонунига мувофиқ:

1. Чет эллик инвесторлар Ўзбекистон Республикасининг қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда солиқлар ва бошқа мажбурий тўловларни тўлашлари шарти билан, хориж валютасида пул маблағларини ҳеч қандай чекловсиз бепул ўтказиш кафолатланади. Бундай ўтказмалар ўзида қуйидагиларни мужассамлаштиради:

– хорижий инвестицияларни сақлаш ёки ошириш учун дастлабки ва қўшимча суммалар;

– инвестициялардан олинган даромадлар;

– ушбу Қонунга мувофиқ зарарни қоплаш учун олинган маблағлар;

– шартномаларни бажаришда амалга оширилган тўловлар;

хорижий инвестицияларнинг барчаси ёки бир қисмини сотишдан тушган тушум;

– низоларни ҳал қилиш натижасида келиб чиқадиган тўловлар, шу жумладан, ҳар қандай суд ёки ҳакамлик судяси;

– ходимларга иш ҳақи ва бошқа тўловлар;

– қонунга мувофиқ бошқа манбалардан олинган маблағлар.

Халқаро ҳуқуқ нормаларига мувофиқ, давлат чет эл инвестициялари иштирокидаги корхонанинг тўловга қобилиятсизлиги ва банкротлиги ёки кредит берувчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, чет эллик инвестор — жисмоний шахс содир этган жиноий қилмиш ёки маъмурий ҳуқуқбузарлик ҳолларида ёхуд суд ёки ҳакамликнинг ҳал қилув қарорига мувофиқ маблағларни ўз мамлакатига қайтаришни тўхтатиб туришнинг бошқа зарурати бўлганда чет эллик инвесторнинг маблағларини қонун ҳужжатларини камситмайдиган тарзда қўллаш шароитида ўз мамлакатига қайтаришни тўхтатиб туриши мумкин. (7-модда. Пул ўтказмасини кафолатлаш)

2. Чет эллик инвестор қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда Ўзбекистон Республикасида инвестицион фаолиятини тўхтатиш ҳуқуқига эга.

Чет эллик инвестор инвестиция фаолиятини тўхтатганидан кейин инвестиция фаолиятини тўхтатиш натижасида олинган ўз активларини, чет эллик инвесторнинг Ўзбекистон Республикаси ёхуд бошқа кредиторлар олдидаги мажбуриятларини бажариш учун зарар етказмаган ҳолда, пул ёхуд натура шаклида ўз мамлакатига эркин қайтариш ҳуқуқига эга. (8-модда. Инвестицион фаолиятни тўхтатиш муносабати билан хорижий инвестицияларни қайтариш кафолатлари)

Ўзбекистон Республикасининг «Чет эллик инвесторлар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича кафолатлар ва чора-тадбирлар тўғрисида» ги Қонуни ҳақида рус ва ўзбек тилларида батафсил маълумотни қуйидаги линкда топишингиз мумкин:

http://www.lex.uz/acts/8522

Чет эллик инвесторларнинг ҳуқуқлари тўғрисидаги қонунинг 10-моддасига мувофиқ, хорижий инвестор Ўзбекистон Республикасининг халқаро ҳуқуқ ва Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига мувофиқ инвестиция фаолияти натижасида олинган даромадларни (шу жумладан уларни тўсқинликсиз равишда қайтариб беришни) солиқ ва бошқа мажбурий тўловларни тўламасдан мустақил ва еркин тасарруф етиш ҳуқуқига эга.

Ўзбекистон Республикасининг хорижий инвестициялар тўғрисидаги қонуни бўйича рус ва ўзбек тилларидаги батафсил маълумотни қуйидаги линкда топишингиз мумкин:

http://lex.uz/ru/docs/7452

   Инвестицияларни жалб қилишдаги энг катта тўсиқ – миллий валютани эркин конвертация қилиш ва даромадларни қайтариб беришнинг мумкин эмаслиги. Чет ел валютасига чекланган чекловлар, валюта бозорини тартибга солувчи шаффоф бўлмаган маъмурий тизим ва самарасиз имтиёз ва имтиёзлар бериш инвестиция муҳитида сезиларли даражада ёмонлашувга олиб келди.

   Кўп йиллардан буён мавжуд бўлган ушбу муаммони ҳал қилувчи омил Марказий банк томонидан валюта бозорини маъмурий тартибини бекор қилган ва чекловларсиз еркин алмаштириш имкониятини берадиган 2017 йил 2 сентябрдаги «Валюта сиёсатини либераллаштириш учун устувор чоралар тўғрисида» ги Президент фармони имзоланиши бўлди.

  Президентимизнинг «Пул-кредит сиёсатини еркинлаштиришнинг устувор чора-тадбирлари тўғрисида» ги фармонига мувофиқ:

– Ўзбекистоннинг юридик шахслари тижорат банкларидан тижорат банкларидан чет эл валютасини сотиб олишлари мумкин (товарларни, ишларни ва хизматларни олиб кириш, фойдани қайтариш, кредитларни қайтариш, йўл харажатларини тўлаш ва бошқа носавдо пул ўтказмалари);

Ушбу буйруқ билан қуйидаги линк орқали рус ва ўзбек тилларида танишиб чиқишингиз мумкин:

http://lex.uz/docs/3326423

— Давлат Ўзбекистон Республикаси ҳудудида инвестицион фаолият олиб бораётган хорижий инвесторлар ҳуқуқларини кафолатлайди ва ҳимоя қилади. Агар Ўзбекистон Республикасининг кейинги қонунчилиги инвестиция киритиш шароитларини оғирлаштирса, хорижий инвесторларга нисбатан инвестиция киритилган вақтдан бошлаб 10 йил давомида инвестиция киритилган муддатда амал қилган қонунчилик қўлланилади. Хорижий инвестор ўз хоҳишига қараб янги қонунчиликнинг инвестиция киритиш шароитларини яхшиловчи қоидаларидан фойдаланиш ҳуқуқига эга. Бунда инвестиция киритиш шароитларини оғирлаштирувчи жиҳатлар қонунчиликка ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш, шунингдек қуйидагиларни кўзда тутувчи Ўзбекистон Республикасининг янги қонунчилик ҳужжатларининг қабул қилиниши ҳисобланади:

— хорижий инвесторларга тўланадиган дивидендлар шаклидаги даромадлар солиғи ҳажми (ставка)ни ошириш;

— репатриация билан боғлиқ тартиб-таомилларни мураккаблаштирувчи ёки хорижий инвесторларнинг Ўзбекистон Республикаси ташқарисига ўтказилаётган даромадлари (фойда) ҳажмини камайтирувчи қўшимча талабларни киритиш, Хорижий инвесторнинг маблағларини хорижий инвестициялар иштирокидаги корхонанинг танловга лаёқатсизлиги ва банкротлиги ёки кредиторларнинг хуқуқларини химоя қилиш, жиноий ёки маьмурий ҳуқуқбузарликларни содир этиш ҳоллари бўйича хорижий инвесторнинг маблағларини қайтариш ваколатли давлат органи томонидан чет эллик инвесторнинг маблағларини тўхтатиб туриш ҳоллари бундан мустасно ёки чет эл инвесторининг бундан репатриация суд ёки арбитраж қарорига биноан;

— инвестиция киритиш ҳажмига доир миқдор чекловлари ва хорижий инвестициялар иштирокидаги корхоналарга хорижий инвестицияларнинг минимал ҳажмини ошириш шаклидаги инвестиция ҳажмига доир бошқа қўшимча талаблар киритиш;

— хорижий инвесторнинг корхоналар устав жамғармаси (устав капитали) да ҳиссали қатнашиши бўйича чекловлар киритиш;

— хорижий инвесторлар – жисмоний шахслар учун визалар расмийлаштириш ва улар муддатини узайтириш билан боғлиқ тартиб-таомиллар, шунингдек чет эл инвестициялари киритиш бўйича бошқа қўшимча талабларни киритиш.

Ариза (Интернет орқали рўйхатдан ўтказилаётган электрон талаб).

— Муассис ҳужжатларининг  давлат тилидаги асл нусхаси (битта нусхада)

— Белгиланган давлат тўловини тўлаганлик ҳақидаги  тўлов ҳужжатининг нусхаси.

— Интернет орқали рўйхатдан ўтказилганда: Ўзбек томонидаги ҳар бир таъсисчининг муассислар таркибига кираётгани ҳақидаги розилиги  (e-mail бўйича тасдиқлаш).

— Интернет орқали рўйхатдан ўтказилганда: заверение запроса ЭЦП всех иностранных учредителей.                       

  —ўзи келган ҳолда давлат рўйхатидан ўтказиш: агар ҳужжатлар муассиснинг вакили орқали тақдим этилаётган бўлса, (хорижий сармоядорлар учун – давлат тилига  таржима қилинган ва қонунийлаштирилган) ишонч қоғози.

Муассислари таркибида Ўзбекистон Республикаси  фуқаролари ҳисобланмаган шахслар кўрсатилган хорижий инвестициялар иштирокидаги  корхоналар, хорижий капитал иштирокидаги корхоналар, бошқа  юридик шахсларнинг    автоматлашга давлат рўйхатидан ўтиш тизими орвали юбориладиган талабларга кўрсатилган шахсларнинг  мажбурий тартибда электрон рақамли имзоси қўйилади.

Корхоналар давлат рўйхатидан ўтганидан сўнг, банк муассасаларида мустақил равишда ҳисоб-китоб ва бошқа ҳисобларни очади.  Банкга раҳбар ва бош ҳисобчининг  имзо намуналари  ҳамда муҳр изи (при ее наличии) га эга карточка тақдим этилиши лозим.

Марказий Банк Бошқавувининг қарорига мувофиқ (24.03.2017й  № 1948-12 рўйх олинг.), Ўзбекистон Республикаси банкларида очиладиган банк ҳисоб рақамлари инструкциясига ўзгартиш ва қўшимчалар киритилди. Бу Вазирлар Маҳкамасининг 9.02.2017 й № 66-сонли  «Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва ҳисобга қўйиш тизимини такомиллаштириш тўғрисида” 2016 йил 28 октябрдаги ПҚ-2646-сон қарорини амалга ошириш  чора-тадбирлари тўғрисида”ги  қарорига мувофиқ бажарилди.

Энди улгуржи савдо корхоналари асосий ва иккиламчи ҳисоб рақамни очиш учун исталган банкни танлаши мумкин.

Тадбиркорлик фаолияти субъектлари бўлган юридик шахслар – резидентлар  ҳисоб рақами очиш учун  банкка давлат рўйхатидан ўтганлик ҳақидаги гувоҳнома нусхаси ҳамда муассис ҳужжатлари ()нотариал тасдиқланган нусхалари)нинг нусхаларини тақдим этиши шарт эмас. Банклар ушбу маълумотларни “Тадбиркорлик субъектларини давлат рўйхатидан ўтказиш ва қайд этиш бўйича автоматлашган тизим” орқали олади.

Ҳисоб рақамини очиш ҳақидаги аризага муҳр у мавжуд бўлганда қўйилади.

Тадбиркорлик фаолияти субъектлари, якка тартибдаги тадбиркорлар ҳамда деҳқон хўжаликлари бўлган юридик шахслар – резидентлари миллий валютада йўқлаб олинадиган депозит ҳисоб рақамларини очиш учун  банкга қуйидаги ҳужжатлар тақдим этилади:

а) ўрнатилган шакл бўйича ҳисоб рақами очиш тўғрисида ариза;

б) Хориждан тижорат фаолияти учун мўлжалланган товарларни олиб кирадиган якка тартибдаги тадбиркорлар  – тижорат фаолияти учун мўлжалланган товарларни олиб кираётган якка тартибдаги тадбиркорларни давлат рўйхатидан ўтказилганлик тўғрисида яшаш жойи бўйича  солиқ хизмати  органи томонидан берилган гувоҳноманинг нусхаси 

в) давлат рўйхатидан ўтказилганлик ҳақидаги гувоҳнома нусхаси;

г)  белгиланган шаклдаги муҳр изи ва имзолар намуналари қўйилган нотариал тасдиқланган варақчалар икки нусхада;

д) тадбиркорлик фаолияти субъекти бўлмаган резидент юридик шахслар томонидан таъсис ҳужжатлари (таъсис шартномаси, устав) ҳамда уларга киритилган ўзгартириш ва қўшимчаларнинг нотариал тасдиқланган нусхаси;

е) юридик шахс номидан пул-ҳисоб-китоб ҳужжатларини имзолаш ваколатига эга шахснинг шахсини тасдиқловчи ҳужжати (паспорт ёки уни ўрнини босадиган ҳужжат). Нусха шахсни тасдиқловчи ҳужжат тақдим этилганидан сўнг банк томонидан қабул қилинади. Батафсил:https://www.norma.uz/novoe_v_zakonodatelstve/dlya_otkritiya_scheta_v_banke_uchreditalniye_dokumenty_ne_nujny