Uzbekistan is a resource

O‘zbekiston, boy tarix va madaniyatga ega mamlakat, bugungi kunda xalqaro maydonda o‘zining mashaqqatli islohotlari va xalqaro investitsiyalarga ochiqligi bilan tobora ko’proq e’tiborni tortmoqda. Hukumatning yetti yillik astoydil sa’y-harakatlari sezilarli natijalar olib kelib, mamlakatni Osiyo qit’asidagi eng jadal rivojlanayotgan davlatlardan biriga aylantirdi.

Shu bilan birga, O‘zbekiston raqamli iqtisodiyotning jadallashgan o‘sishini boshdan kechirmoqda, bungacha mamlakat IT-autsorsingning yetakchi markazlaridan biriga aylangan edi. Toshkentda o’zining huquqiy va soliq tartibi bilan alohida yaratilgan xalqaro moliyaviy markaz joylashtirilishi rejalashtirilmoqda. Shu bilan birga, Xalqaro Valyuta Jamg’armasining (XVJ) O‘zbekiston bo‘yicha IV moddaga oid oxirgi hisoboti ijobiy edi; Jamg‘arma O’zbekistonga halollik tamg’asini qo‘yganidan so‘ng, Yevropa Tiklanish va Taraqqiyot Banki (YTTB) va Jahon Banki Guruhining xususiy sektor investitsiya bo‘limi bo‘lgan Xalqaro Moliya Korporatsiyasi (XMK) kabi ko‘p tomonlama moliyaviy institutlar bilan muhim moliyaviy bitimlar imzolanishi ajablanarli emas. Uch omil O’zbekistonning hozirgi mustahkam ko’rsatkichlari uchun asos bo’ldi.

Birinchisi – mamlakatning oqilona fiskal va monetar siyosati. Qarzdorlik past, va valyuta zaxiralari katta bo’lib, bu mamlakatga iqtisodiy zarbalarga qarshi turishga imkon berdi.

Ikkinchisi, O’zbekistonning investorlar uchun jozibadorligini oshiradigan yuqori malakali va yosh ishchi kuchi, ayniqsa axborot texnologiyalari va tillar sohasida kuchli bo’lishidir.

Uchinchisi – mamlakatning qulay geografik joylashuvi, bu uni Janubi-Sharqiy Osiyo va Yevropa iqtisodiyotlari o’rtasidagi muhim ko’prikka aylantiradi. Yaqin Sharqdagi mojarolar tufayli Qizil dengiz orqali o’tadigan savdo yo’nalishlari buzilganini inobatga olsak, bu afzallik ayniqsa dolzarb bo’ldi.

2-dan 3-maygacha jahon hamjamiyati Toshkent xalqaro investitsiya forumiga taklif qilinadi, natijalarga baho berish va yangi imkoniyatlarni o‘rganishlari uchun. Ilgari bu mamlakat bilan tanish bo‘lmagan ishtirokchilar shubhasiz yoqimli hayratga tushadilar va butun dunyoga O‘zbekiston biznes uchun ochiq va sezilarli iqtisodiy rivojlanish yo‘lida ekanligini tarqatadilar.

YANGI O‘ZBEKISTON:

Katta mamlakat cheksiz potensial bilan

O‘zbekiston so‘nggi yetti yil ichida sezilarli islohotlar o‘tkazgan va asosiy sohalarda yuqori rivojlanish ko‘rsatkichlarini namoyon etayotgan ilg‘or iqtisodiyot sifatida ko‘rib chiqilishi kerak. Kaliforniyadan katta hududiy maydonga ega bo‘lgan bu yirik mamlakat pandemiya va global muammolarni muvaffaqiyatli yengib o’tdi va iqtisodiy barqarorlikni saqlab qoldi. Savdo, turizm va transport sohasidagi vaqtincha qiyinchiliklarga qaramasdan, iqtisodiy o’sish haqiqatda ijobiy darajada saqlanib qolganiga e’tibor qaratish lozim. Yaqinda e’lon qilingan YETTBning 2029 yilgacha bo‘lgan O‘zbekiston bo‘yicha besh yillik strategiyasi iqtisodiy ochiqlik va keng qamrovli bozor islohotlarining, jumladan, kapital oqimlarini erkinlashtirish va xususiy sektorning iqtisodiyotdagi rolini oshirish foydalarini ta’kidladi. Ushbu choralar iqtisodiy siyosatning faol yuritilishi, ayniqsa infrastrukturani rivojlantirish bilan birga bo‘lgan, bu O‘zbekistonni ichki yo‘nalishli mamlakatlardan biriga aylantirdi, o‘tgan o‘n yillikdagi qiyinchiliklarni yengib o‘tgan. Butunjahon bankining Yevropa va Markaziy Osiyo bo‘yicha bosh iqtisodchisi Ivaylo Izvorski O‘zbekistonning sa’y-harakatlari o‘z kutgan natijalarga erishganini, shuningdek, bu bilan yuqori kutishlar uyg‘otayotganini ta’kidladi. Muhim jihati shundaki, islohotlar tezligi, koronavirus pandemiyasi bilan bog‘liq qiyinchiliklar davrida ham kamaymadi. Mehnat bozorlarini, kapitalni, yer va resurslarni samaradorligini oshirishga qaratilgan bozor va institutsional islohotlarning keyingi bosqichi yaqin kelajakda boshlanishi rejalashtirilgan.

EY kompaniyasi O‘zbekistonni hayratlanarli va dinamik iqtisodiy muhit sifatida tasvirlaydi, va xalqaro huquqiy firma Dentons mamlakatning madaniy jihatlaridan tashqari, uni dunyo iqtisodiy siljishining Osiyoga tomon talpangan nuqtasi sifatida qayd etadi, chunki O‘zbekiston dunyodagi eng tez rivojlanayotgan iqtisodiyotlardan biriga aylanmoqda. Hozirgi vaqtda e’tibor keyingi olti yil ichidagi istiqbollarga, jumladan, davlat-xususiy sheriklik (DXSh)ga alohida e’tibor qaratilgan holda turli dasturlar va tashabbuslarni qamrab oluvchi «O‘zbekiston 2030» strategiyasiga qaratilgan.

O‘zbekistonning 2030 yilgacha bo‘lgan strategiyasi mamlakatni 2030 yilga kelib o‘rtacha daromaddan yuqori bo‘lgan davlat maqomiga erishishga qaratilgan bo‘lib, bu strategiya davlat-xususiy sheriklik loyihalarini amalga oshirishni yiliga $17 milliardlik umumiy qiymatda amalga oshirishni o‘z ichiga oladi. Ushbu sa‘y-harakatlar iqtisodiy barqarorlikni kuchaytirish va investitsiyalarni rag‘batlantirishga, shuningdek, O‘zbekistonni uzoq muddatli o‘sish va rivojlanishga erishishga yo‘naltirilgan.

2024 yil mart oyida Xalqaro Islom Savdo-Moliya Korporatsiyasi (ITFC) O’zbekiston bilan umumiy qiymati $715 millionlik bir qator kelishuvlarni imzoladi. ITFC bayonotiga ko’ra, ushbu moliyalashtirish paxta va bug’doy ishlab chiqarishni qo‘llab-quvvatlash, oziq-ovqat xavfsizligini ta’minlash, asosiy mahsulotlar narxini barqarorlashtirish, shuningdek, xususiy sektor va kichik va o’rta korxonalarning savdo moliyalashtirish ehtiyojlarini qondirishga qaratilgan. ITFC Trade Connect Central Asia flagman loyihasi, o’z navbatida, Ozarbayjon, Qozog’iston, Qirg’iziston, Tojikiston, Turkmaniston va O‘zbekistonda o’sish va iqtisodiy integratsiyani rag‘batlantirishga qaratilgan.

Bugungi kunda 37 million aholisi bo’lgan O‘zbekiston, jadal rivojlanayotgan Osiyo iqtisodiy maydonida xalqaro maydonda alohida e’tiborni tortmoqda. Yetti yillik mashaqqatli islohotlardan so’ng, O‘zbekiston ushbu o‘zgarishlarning mevasini yig‘ishga tayyor. Bundan tashqari, aholining soni ham o‘z-o‘zicha afzallik bo‘lib, bu raqam qo‘shni davlatlar, jumladan, Tojikiston (10 million), Qirg’iziston (7 million) va Qozog‘iston (19,7 million) aholisidan yuqoridir. Hozirning o‘zida O‘zbekiston Asiyoda eng yuqori savodxonlik darajalaridan biriga ega bo‘lib, bu deyarli 100 foizga yaqinlashmoqda, va yuqori ta‘lim sektori ham akademik, ham kasb-hunar ta‘limini qamrab olgan holda rivojlanmoqda. Ko‘pgina maktablar ingliz tilini birinchi yoki ikkinchi majburiy chet tili sifatida tanlaydilar. Bu, shuningdek, aholining deyarli 60 foizi 30 yoshdan kichik bo‘lgan, Osiyodagi eng yosh mamlakatlardan biri ekanligi yordam beradi.

Ulkan islohotlar dasturi tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan ishonchli iqtisodiy asoslar

O‘ZBEKISTON RAQAMLARDA

• 2023 yilda YaIM 6% ga o’sdi
•  
• O‘rtacha yoshi 29 bo’lgan 37 million aholi

• O‘zbekistonda savodxonlik darajasi 99% ni tashkil etadi%

• O‘zbekiston MDHda birinchi bo’lib 5G texnologiyasini joriy etdi

• Keyingi 5 yil davomida $70 milliard to‘g‘ridan to‘g‘ri investitsiyalar jalb qilinadi

• It parkida joylashgan korxonalar uchun 0% korporativ soliq

• O‘rtachaoylik ish haqining ikki baravaro’sishi(AQSh dollari).AQSh)so’nggi5yil ichida

• O‘zbekiston S&P va Moody’s agentliklari tomonidan mos ravishda «barqaror» va «ijobiy» reytinglar bilan baholangan

STRATEGIYA-2030 – MUHIM YO‘NALISHLAR

• Iqtisodiyotdagi xususiy sektor ulushini 85% ga oshirish.
• Jahon Savdo Tashkilotiga (JST) a’zo bo‘lishni ta’minlash.
• Iqtisodiyotdagi qayta tiklanuvchi energiya manbalari ulushini 40%ga yetkazish.  Sanoatda ish unumdorligini ikki baravariga oshirish.

• Eksport hajmini 45 milliard dollargacha oshirish.
• Iqtisodiyotga nisbatan reglamentlangan yuklamani 30%ga kamaytirish.

AHOLI JON BOSHIGA TO‘G‘RI KELADIGAN YAIM, JORIY NARXLARDA, MING SO‘MDA

2023 –                              29 291,4

2022                                 25 151,9

2021                        21 149,2

2020               17 688,5

2019     15 863,8

Yashil energetika manbalariga asoslangan kelajak

O‘zbekistonning qayta tiklanadigan energiya manbalari sohasida muhim ishtirokchiga aylanishi, o‘tgan yillardagi ekologik xavfsiz bo‘lmagan qishloq xo‘jaligi amaliyotlari bilan keskin farq qiladi. Hozirgi paytda O‘zbekistonda tabiiy gaz qazib chiqarish umumiy energiya ishlab chiqarishining 90,5 foizini tashkil etadi. Neft ulushi 5,8 foiz, ko‘mir 2,5 foiz, gidroelektr energiyasi – bir foiz va “nochor miqdordagi biyo yoqilg‘i” tashkil etadi, deyiladi hisobotda. Lekin bu raqamlar mamlakatning yashil energetika sahnasida yangi davlat sifatida paydo bo‘layotganini to‘liq ko‘rsatib bermaydi. Shunga qaramay, yerning yuzasida tendensiyalar o‘zgaruvchan bo‘lsa, mamlakat qayta tiklanadigan energiya manbalariga katta salohiyatga ega, uning katta qismi quyosh energiyasi bilan bog‘liq.

 «O‘zbekiston yuqori darajadagi quyosh radiatsiyasining afzalliklaridan foydalanadi», aslida «bepul» energiya manbai, shuningdek, u toza hamdir. Albatta, bunday manbalardan foydalanish xarajatlarsiz amalga oshirilmaydi, shuning uchun hukumat ekologik toza energiya manbalarini kengroq tatbiq qilishni rag‘batlantirish maqsadida bir qator strategiyalar ishlab chiqqan. Kelayotgan yilda rasmiy maqsad energiya bozorida qayta tiklanadigan energiya manbalarining ulushini 20 foizga yetkazish, 2030 yilga kelib esa ushbu ko‘rsatkichni 25 foizga oshirishdir. O‘zbekistonda korxonalarga raqobatbardosh va arzon tariflar, shuningdek, foyda solig‘i va qo‘shilgan qiymat solig‘i bo‘yicha qulay stavkalar qo‘llanilmoqda.

 O‘zbekistondagi islohotlar ortga qaytmas bo‘ldi. O‘zbekiston iqtisodiyotda bozor prinsiplari qabul qilishga davom etmoqda va biznes g‘oyalarni muvaffaqiyatli investitsiyalarga aylantirish uchun qulay muhit yaratmoqda.