×

Версия для слабовидящих

Call-center
+998 (71) 202-02-10

Россия Хитойни ортда қолдириб, Ўзбекистоннинг асосий савдо шеригига айланди

Ноябр ойида Россия Хитойни ортда қолдириб, Ўзбекистоннинг асосий ташқи савдо ҳамкорига айланди. Ўзбекистон етти ой ичида биринчи марта олтин экспортини қайта йўлга қўйди ва бир ой ичида қимматбаҳо метални 556,7 миллион долларга сотди. Мамлакат МДҲ мамлакатлари экспорт бозорларига тобора кўпроқ қарам бўлиб бормоқда.

Ўзбекистоннинг товар айирбошлаш ҳажми 11 ойда 44,95 миллиард долларни ташкил этиб, ўтган йилнинг январ-ноябрига нисбатан 6,84 миллиард долларга яъни 18 фоизга ўсди. Бу ҳақда Давлат статистика қўмитаси маълумотлари маълум қилмоқда.

Йил бошидан экспорт 17,36 млрд (+12%), импорт 27,59 mlrd.ga (+22,1%) ошди. Ташқи савдо тақчиллиги 10,22 миллиард доллардан ошди, бу ўтган йилги кўрсаткичдан (-7,02 миллиард доллар) 45,5 фоизга кўпдир.

Ўзбекистон апрел ойидан бери биринчи марта олтин экспортини тиклади ва ноябрь ойида 556,7 миллион долларлик қимматбаҳо метал сотди. Олтин экспорт таркибида саноат товарлари (23,1 фоиз, 4,01 миллиард доллар) ва хизматлардан (20,8 фоиз, 3,62 миллиард доллар) кейин учинчи (20,3 фоиз ёки 3,53 миллиард доллар) туради.

Экспорт

Қиймат жиҳатидан олтинни ҳисобга олмаганда экспорт 21,4 фоизга ошиб, 13,84 миллиард долларни ташкил этди. Бунга асосан тўқимачилик маҳсулотлари сотиш ҳажмининг 9,5 фоизга – 2,9 миллиард долларгача, сабзавот ва мевалар – 1,05 миллиард доллар (+20,7 фоиз), газ – 910,9 миллион доллар (+30,3 фоиз), нефт ва нефт маҳсулотларини сотиш ҳажмининг ўсиши ҳисобига эришилди. 148,4 млн доллар (2 баробар) , ўғитлар – 393,8 млн доллар (35,6%) ва бошқа позициялар.

Электр энергияси ишлаб чиқарувчи машина ва ускуналар экспорти 8,1 баробар (154,5 миллион доллар) ва саноат учун махсус бўлмаган машина ва ускуналар, машина қисмлари экспорти 2,8 баробар (75,8 миллион доллар)га ўсганини алоҳида қайд этиш жоиз.

Тўқимачилик маҳсулотлари экспорти умумий экспорт таркибида 16,7 фоизни ташкил этади. Маҳсулотларнинг асосий қисмини ип-калава (45,2%) ва тайёр трикотаж ва тикувчилик буюмлари (28,5%) ташкил этади. Шу билан бирга, иккинчисининг улуши ортиб бормоқда.

Ўзбек тўқимачилик маҳсулотлари учун Россия бозори ҳамон асосий бўлиб қолмоқда, бу бозорга 1,16 миллиард долларлик (+41%) маҳсулот жўнатилган. Туркияга етказиб бериш ҳажми 21,8 фоизга ошиб, 481,9 миллион долларни ташкил этган бўлса, Хитойга етказиб бериш ҳажми икки баравар кўпайиб, 609,3 миллион доллардан 253,1 миллион долларга етди.

Импорт

Импортга келсак, озиқ-овқат таъминоти юқори даражада қолмоқда: дон ва ундан тайёрланган маҳсулотлар – 957,5 миллион доллар (+30,1%), турли озиқ-овқат маҳсулотлари ва дорилар – 438,4 миллион доллар (деярли икки баробар), шакар, шакар ва асал маҳсулотлари – 518,9 миллион доллар (+) 49,6 фоиз, гўшт ва гўшт маҳсулотлари – 283,9 миллион доллар (+80,8 фоиз).

Нефт ва нефт маҳсулотлари импорти ҳам ўсди – 1,09 млрд доллар (+17,9%), кўмир, кокс ва брикет – 266,1 млн доллар (72,3%), электр токи – 105,8 млн доллар (+23,9%), газ етказиб бериш эса 104,8 млн долларгача қисқарди. (-23,2%).

Импорт қилинган тиббиёт ва фармацевтика маҳсулотлари 1,44 млрд доллар (+1,9%), пластмасса – 769,7 млн доллар (+39,7%), темир ва пўлат – 2,27 млрд доллар (+25,6%), автомобиллар – 1,92 млрд доллар (+11,1%).

Давлатлар билан савдо қилиш

Ўзбекистон ташқи савдо айланмасидаги асосий ҳамкор-давлатлар динамикаси (январ-ноябрь ойлари учун миллион АҚШ доллари).

Россия Ўзбекистон билан ташқи савдо бўйича яна етакчиликни тиклади – 8,34 миллиард доллар (улуш – 18,6 фоиз). Россияга экспорт ҳажми 49,5 фоизга ошиб, 2,8 миллиард долларни, импорт эса 17,3 фоизга ошиб, 5,54 миллиард долларни ташкил қилди.

Хитой 8,18 миллиард доллар (18,2 фоиз) билан иккинчи ўринга тушиб кетди. Кейинги ўринларда Қозоғистон – 4,2 миллиард доллар (9,3 фоиз), Туркия (6,5 фоиз) – 2,93 миллиард доллар ва Корея Республикаси – 2,17 миллиард доллар (4,8 фоиз) туради.

Россия ва Хитой билан товар айирбошлаш юқори суръатларда ўсиб бормоқда (мос равишда 26,7% ва 21,6%). Қозоғистон билан товар айирбошлаш ўсиши секинлашган бўлса-да: агар 2021 йилнинг шу давридаги кўрсаткич 34,7 фоизга ошган бўлса, жорий йилда бу кўрсаткич 18,7 фоизни ташкил этади.

Туркия билан ташқи савдо пасайишни бошлади: агар ўтган йили бу кўрсаткич 61,8 фоизга ошган бўлса, бу йил пасайиш 3,5 фоизни ташкил этди. Бунга лиранинг қадрсизланиши ва логистика билан боғлиқ муаммолар сабаб бўлиши мумкин.

Корея билан савдо алоқалари 2021-йилда пасайганидан кейин (-12%) 29,1 фоизга ошди.

Қирғизистон билан товар айирбошлаш 31,3 фоизга, Туркманистон билан 12,7 фоизга, Тожикистон билан 11,8 фоизга, Афғонистон билан 11,3 фоизга ошди.

Ўзбекистон МДҲ давлатлари билан савдо алоқаларини тобора кенгайтирмоқда. Бошқа хорижий давлатлар билан товар айирбошлаш ҳажмининг камайиши ҳисобига МДҲ давлатларининг улуши 40 фоизгача (36,9 фоизни ташкил этди) ошди. МДҲ мамлакатларида экспорт бозорларига қарамлик ҳам асосан Россия ҳисобига 31,5 фоиздан 41 фоизга ошган.

 

Манба: gazeta.uz