Тадбиркорлар Ўзбекистондаги ишбилармонлик муҳитини ижобий баҳоламоқда – ИТИМ сўрови

Аксарият тадбиркорлар ўз фаолиятини ривожлантиришда ҳеч қандай тўсиқ йўқлигини таъкидлади. Бироқ, ташвишли муаммолар қаторида молиядан фойдаланиш, ер ажратиш, солиқлар ва кредитлар бўйича фоиз ставкаларининг пастлиги, юқори нархлар ва хом ашё танқислиги, товарлар/хизматларга талабнинг пастлиги қайд этилди.

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази (CEИР) жорий йилнинг август ойида Республика бўйича 1000 дан ортиқ корхоналар ўз бизнесини ривожлантириш истиқболларини қандай баҳолаётганликларини билиш мақсадида суҳбат ўтказдилар.

Ойлик сўров икки йўналишда ўтказилади: бизнеснинг ҳозирги ҳолатини сифатли баҳолаш ва тадбиркорларнинг келгуси уч ой давомида ўз бизнесини ривожлантириш истиқболларига оид умидлари.

Октябр ойида ишбилармонлик муҳитининг жамланган кўрсаткичи 5 пунктга ўсди ва 61 баллни (-100 дан +100 гача шкала бўйича) ташкил этди, бу эса мамлакатдаги ишбилармонлик муҳити ҳолатини ижобий деб баҳолайди.

Тармоқ контекстида хизмат кўрсатиш соҳасида ишбилармонлик муҳити кўрсаткичи сентябрь ойига нисбатан 4 пунктга ўсди ва 61 баллни ташкил этди, қурилишда 7 пунктга (65 балл) ўсиш кузатилди, энг юқори ўсиш саноатда кузатилди ва Ўтган ойга нисбатан 9 балл (октябрьда 55 балл). Шу билан бирга, қишлоқ хўжалиги соҳасида ишбилармонлик муҳити кўрсаткичи 2 пунктга бироз пасайиб, жорий йилнинг октябр ойида 65 пунктни ташкил этди.

Ишбилармонлик муҳити кўрсаткичининг ошиши кўрсаткичнинг қуйидаги таркибий қисмларининг ўзгариши билан боғлиқ:

Жорий йилнинг октябр ойида бизнеснинг жорий ҳолати кўрсаткичи. 8 пунктга ўсди ва 51 баллни ташкил этди, бу тадбиркорларнинг ўз бизнесининг ҳозирги ҳолатига нисбатан ижобий кайфиятини тавсифлайди. Ўтган йилнинг октябрь ойига нисбатан бу кўрсаткич 16 пунктга ошди.

Ўз бизнесининг ҳозирги ҳолатини яхши деб таъкидлаган респондентларнинг улуши 48 фоизни ташкил этди (сентябрда – 45 фоиз). Охирги 3 ойда тадбиркорлик ҳолати қандай ўзгарди, деган саволга тадбиркорларнинг 44 фоизи яхшиланган (сентябрда – 42 фоиз), 45 фоизи – ўзгармаган (сентябрда – 46 фоиз) ва атиги 11 фоизи ёмонлашган, деб жавоб берган ( сентябр – 12%).

Корхоналарнинг 53 фоизида (сентябрда – 51 фоиз) товарлар/хизматларга талаб яхшиланди, ишчилар сони эса корхоналарнинг 31 фоизида (сентябр – 25 фоиз) ошди.

Ишбилармонлик муҳитининг жорий ҳолати кўрсаткичининг ўсиши саноат соҳасида – 47 балл (сентябр – 29 балл), қурилиш – 59 балл (сентябр – 54 балл) ва хизматлар соҳасида – 48 та тадбиркорлар кайфиятининг ўзгариши билан боғлиқ. балл (сентябр – 42 балл) …

Октябр ойида бизнесни ривожлантириш истиқболларини кутиш кўрсаткичи сентябрьга нисбатан бир поғонага ошди ва 71 пунктни ташкил этди, бу эса тадбиркорларнинг келгуси 3 ой давомида ўз бизнесининг ривожланиш истиқболлари ҳақидаги умидларини оптимистик тарзда акс эттиради. Айтиш жоизки, ўтган йилнинг шу даврига нисбатан бу кўрсаткич 17 пунктга ошган.

Тадбиркорларнинг 76 фоизи бизнес истиқболлари яхшиланишига ишонади (сентябрда – 74 фоиз). Корхоналарнинг 62 фоизида (сентябрда – 65 фоиз) товар ва хизматларга талаб яхшиланиши кутилмоқда, ишчилар сонининг ошиши корхоналарнинг 62 фоизида (сентябрда – 60 фоиз) кутилмоқда.

Тадбиркорларнинг 36 фоизи яқин 3 ой ичида товар/хизмат нархларининг ошишини кутмоқда (сентябрда – 26 фоиз). 37% нархлар ўзгармаслигига ишонади (сентябрда – 29%), 6% – пасаяди (сентябрда – 4%).

Шу билан бирга, респондентларнинг 21 фоизи яқин келажакда ўз товар/хизматлари нархлари қандай ўзгаришини билмайди (сентябрда – 41 фоиз).

Октябр ойида кутилаётган кўрсаткичнинг саноат бўйича тақсимланиши қуйидагича: қишлоқ хўжалиги – 76 балл (сентябр – 78 балл), саноат – 63 балл (сентябр – 59 балл), қурилиш – 71 балл (сентябр – 61 балл) ва хизматлар – 74 балл. балл (сентябр – 73 балл).

Умуман олганда, ҳозирги вазият ва кутилган қийматлар ўртасидаги боғлиқлик, тадбиркорлик субъэктларининг баҳолашларига кўра, келгуси 3 ой ичида иқтисодий ривожланишнинг ижобий тендентсияси давом этишини англатади.

Сўралган тадбиркорларнинг 30% дан ортиғи тадбиркорлик фаолиятини ривожлантиришда ҳеч қандай тўсиқ йўқлигини таъкидлади.

Хавотирга соладиган ташвишлар қаторида молия ва ерга кириш, юқори солиқ ставкалари, пандемия таъсири, юқори нархлар ва хом ашё танқислиги, товарлар/хизматларга талабнинг пастлиги киради.

 

https://www.uzdaily.uz/ru/post/65237