×

Версия для слабовидящих

Call-center
+998 (71) 202-02-10

Россияга яқинлашиш, Хитой — асосий етказиб берувчи. 2022 йилда Ўзбекистон ташқи савдоси қандай ўзгарди?

Россия Ўзбекистоннинг асосий савдо шериги сифатидаги ўрнини мустаҳкамлади, Хитой иккинчи ўринда қолди, бироқ импорт бўйича РФдан етакчиликни қўлга олди. Шу билан бирга, Россия бозори ўзбек экспортчилари учун янада жозибадор бўлди, Туркияга етказиб бериш эса кесин камайди.

2022 йилда Россия Ўзбекистоннинг асосий савдо шериги сифатидаги ўрнини мустаҳкамлади. Бунга президент ҳузуридаги Статистика агентлиги маълумотлари гувоҳлик бермоқда.

импорт, ташқи савдо айланмаси, экспорт

импорт, ташқи савдо айланмаси, экспорт

Ўзбекистон ташқи савдо айланмасидаги асосий ҳамкор-давлатлар динамикаси (2022 йил январь-декабрь учун млн АҚШ доллари). Манба: Статистика агентлиги.

Россия билан савдо айланмаси 22,9 фоизга ошиб, 9,28 млрд долларни ташкил этди. РФга экспорт ҳажми 46,8 фоизга (2021 йилда ўсиш 33,4 фоизни ташкил этган) ўсиб, 3,07 млрд долларга, импорт эса 13,7 фоизга ошиб, 6,2 млрд долларга етди.

Хитой 8,92 млрд доллар (+19,7 фоиз) товар айирбошлаш, 2,5 млрд доллар экспорт, 6,4 млрд доллар импорт билан иккинчи ўринда қолди. Кейинги ўринларда Қозоғистон — 4,6 млрд доллар, Туркия — 3,22 млрд доллар ва Корея Республикаси — 2,3 млрд доллар (4,8%).

Ўзбекистон Россия ва Хитой билан савдо алоқаларига қарам бўлиб қолди. РФнинг товар айланмасидаги улуши 17,9 фоиздан 18,6 фоизга, Хитой 17,7 фоиздан 17,8 фоизга ошди.

Ўзбекистон билан энг кўп товар айланмаси бўлган тўққизлик етакчи давлат (2022, млн доллар)

Давлатлар / йиллар бўйича улуши

2019

2020

2021

2022

1

Россия

15,7

15,5

17,9

18,6

2

Хитой

18,1

17,7

17,7

17,8

3

Қозоғистон

8

8,3

9,3

9,2

4

Туркия

6

5,8

8,1

6,4

5

Корея Респубикаси

6,5

5,9

4,5

4,7

6

Қирғизистон

2

2,5

2,3

2,5

7

Германия

2,3

2,3

1,8

2,3

8

Туркманистон

1,3

1,5

2,1

1,9

9

Афғонистон

1,5

2,1

1,5

1,5

Қозоғистон билан товар айирбошлаш ўсиши секинлашган (ва улуши 9,3 фоизга 9,2 фоизга камайган) бўлса, 2021 йилнинг шу давридаги кўрсаткич 30,4 фоизга ошган, жорий йилда эса атиги 17,8 фоизни ташкил этмоқда.

Туркия билан ташқи савдо пасайишни бошлади: ўтган йили бу кўрсаткич 61,9 фоизга ошган бўлса, жорий йилда пасайиш асосан Ўзбекистон экспортининг пасайиши ҳисобига 5,5 фоизни ташкил этди (улуш 8,1 фоиздан 6,7 фоизга камайди). Бунга лиранинг қадрсизланиши ва логистика билан боғлиқ муаммолар сабаб бўлиши мумкин.

Корея Республикаси билан савдо алоқалари 2021 йилда пасайганидан кейин (-11,7 фоиз) Корея экспортининг ўсиши ҳисобига 23,2 фоизга ошди.

Қирғизистон билан савдо айланмаси 32,1 фоизга (1,26 млрд доллар), Туркманистон билан — 2,7 фоизга (926,3 млн доллар), Тожикистон билан — 11,3 фоизга (674,4 млн доллар), Афғонистон билан — 12,8 фоизга (759,9 млн доллар) ўсди. Афғонистон билан савдо ҳамкорлиги яхшиланди, аммо ҳали ҳам 2020 йилга нисбатан пастроқ.

Ўзбекистон МДҲ давлатлари билан савдо алоқаларини тобора кенгайтирмоқда. Бошқа хорижий давлатлар билан товар айирбошлашнинг камайиши ҳисобига Ҳамдўстлик давлатларининг улуши 38,4 фоизгача (37,8 фоизни ташкил этди) ошди. МДҲ мамлакатларида экспорт бозорларига қарамлик ҳам асосан Россия ҳисобига 32,6 фоиздан 40,7 фоизга ошган.

Товар ва хизматлар экспортида энг йирик олти ҳамкор-давлат

Давлатлар / йиллар бўйича улуш

2019

2020

2021

2022

1

Россия

15,7

15,5

17,9

18,6

2

Хитой

18,1

17,7

17,7

17,8

3

Қозоғистон

8

8,3

9,3

9,2

4

Туркия

6

5,8

8,1

6,4

5

Корея Республикаси

6,5

5,9

4,5

4,7

6

Қирғизистон

2

2,5

2,3

2,5

7

Германия

2,3

2,3

1,8

2,3

8

Туркманистон

1,3

1,5

2,1

1,9

9

Афғонистон

1,5

2,1

1,5

1,5

Ғарб компанияларининг Россиядан чиқиб кетиши фонида ушбу бозор ўзбек экспортчилари учун жозибадор бўлиб қолди. Хитойга экспорт бироз (0,4%), Туркияга эса кескин 10,9% камайди.

Шу билан бирга, Ўзбекистон Хитой (1,48 млрд долларга ёки 30 фоизга ўсиш), Корея Республикаси (+24,5 фоизга ўсди) ва бошқа мамлакатлардан етказиб бериш ҳажмининг ошиши ҳисобига МДҲ (41,1 фоиздан 36,9 фоизга пасайди) импортига камроқ боғлиқ бўлди).

Товар ва хизматлар импортидаги эттита йирик ҳамкор давлатнинг улуши

Давлатлар / йиллар бўйича улуши

2019

2020

2021

2022

1

Хитой

21

21,3

19,3

20,9

2

Россия

17

19,7

21,4

20,2

3

Қозоғистон

8

10

10,8

10,6

4

Корея Республикаси

11

9,9

7,2

7,5

5

Туркия

5,4

5,1

6,7

5,6

6

Германия

3,8

3,6

2,7

3,5

2022 йил якунига кўра, импорт таркибида машина ва транспорт ускуналари ҳажми 16,9 фоизга ошиб, 9,65 млрд долларни, импортнинг умумий ҳажмидаги улуши эса 31,4 фоизни (32,4 фоиз бўлган эди) ташкил этди.

Ушбу товарларнинг энг катта қисми мамлакатга Хитой — 3,64 млрд доллар (37,8 фоиз улуш), Корея Республикаси — 1,55 млрд доллар (16 фоиз) ва Туркия — 726,9 млн доллар (7,5 фоиз) томонидан етказиб берилган. Шу билан бирга, Россия ускуналар етказиб берувчилар орасида 3-ўриндан 5-ўринга тушиб кетди (улуш 10,8 фоиздан 6,5 фоизга камайди).

Ишлаб чиқарилган маҳсулотлар импорти 22 фоизга ошиб, 5,76 млрд долларга етди. Импортнинг умумий ҳажмидаги улуши 18,8 фоизни (18,5 фоиз) ташкил этди.

Асосан ишлаб чиқарилган маҳсулотлар Россиядан 2,44 млрд доллар (42,3 фоиз), Хитойдан 1,26 млрд доллар (21,9 фоиз) ва Қозоғистондан 721,5 млн доллар (12,5 фоиз) импорт қилинган.

 

Манба: gazeta.uz