O‘zbekiston-Qozog‘iston: ikki va ko‘p tomonlama hamkorlikning namunali modeli

Qozog‘iston Prezidenti Kassim-Jomart Tokayevning O‘zbekistonga davlat tashrifi 21-22 dekabr kunlari bo‘lib o‘tadi.

Ushbu tashrif Qozog‘iston rahbarining mamlakat Prezidenti yetib qayta saylanganidan keyingi birinchi xorijiy tashriflaridan biri bo‘ladi, bu ikki davlatning ittifoqchilik munosabatlarini yanada mustahkamlash bo‘yicha yuqori darajadagi hamkorlik va majburiyatdan dalolat beradi.

Ta’kidlash joizki, Markaziy Osiyo mintaqasi yaqinda xalqaro diplomatiya va siyosiy faoliyat markaziga aylandi. Yaqindagina O‘zbekiston va Qozog‘iston poytaxtlari, shuningdek, qadimiy Samarqand shahrida bir qator ko‘p tomonlama oliy darajadagi uchrashuvlar bo‘lib o‘tdi. Ular orasida Shanxay hamkorlik tashkiloti (Samarqand, sentyabr) va turkiy davlatlar tashkiloti (Samarqand, noyabr) sammitlari, Osiyo va mustaqil davlatlar Hamdo‘stligi (Ostona, oktabr) da o‘zaro hamkorlik va ishonchni mustahkamlash choralari bo‘yicha uchrashuvlar, “Markaziy Osiyo-Rossiya”formatidagi sammitlar bo‘lib o‘tdi. va” Markaziy Osiyo–YEI “ (Ostona, oktabr).

O‘zbekiston va Qozog‘iston rahbarlari har bir mamlakatning uzoq muddatli va barqaror rivojlanishi butun mintaqaning barqarorligi va farovonligi bilan uzviy bog‘liqligini anglab, yaxshi qo‘shnichilik va mintaqaviy sheriklik kun tartibini izchil ilgari surmoqda. Birgalikdagi sa’y-harakatlar natijasida Markaziy Osiyoda mutlaqo yangi siyosiy muhit shakllandi. O‘zbekiston Prezidenti tomonidan 2017 yilda BMT Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida ilgari surilgan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining navbatdagi maslahat uchrashuvlari samarali mexanizmga aylandi.

O‘zbekiston va Qozog‘iston tarixiy, ma’naviy va madaniy yaqinlikka yega bo‘lgan yaxshi qo‘shnilar, shuningdek, Markaziy Osiyo salohiyatini mustahkamlash, butun mintaqada tinchlik va farovonlikni ta’minlashga hissa qo‘shadigan ishonchli strategik sheriklardir.

Ikki Davlat o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar 23 yil 1992 noyabrda o‘rnatildi. Tomonlar O‘zbekiston-Qozog‘iston hamkorligi tarixi davomida ijtimoiy-siyosiy, savdo-iqtisodiy, madaniy-gumanitar sohalardagi ikki tomonlama va ko‘p tomonlama hamkorlikning namunali modelini namoyish yetdilar.

O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 22-23 mart kunlari 2017 yil Qozog‘istonga davlat tashrifi va 14-15 aprel kunlari Qozog‘iston Prezidenti Kassim-Jomart Tokayevning 2019 yil Qozog‘istonga davlat tashrifi yangi bosqichda hamkorlikka kuchli turtki bo‘ldi. Ushbu tashriflar natijasida 20 dan ortiq hukumatlararo va idoralararo hujjatlar, shuningdek, savdo-iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha bitimlar imzolandi.

Qozog‘iston bilan do‘stlik va yaxshi qo‘shnichilikni mustahkamlash O‘zbekiston tashqi siyosatining yeng muhim ustuvor yo‘nalishlaridan biridir. Mamlakatlarimiz xalqaro siyosat masalalarida bir-birini qo‘llab-quvvatlab, BMT, SHHT, MDH, iqtisodiy hamkorlik tashkiloti, Islom hamkorlik tashkiloti, turkiy davlatlar tashkiloti, Orolni qutqarish xalqaro jamg‘armasi va boshqa xalqaro tashkilotlar doirasida samarali hamkorlik qilib kelmoqda. Mintaqaviy va xalqaro ahamiyatga molik ko‘plab masalalar bo‘yicha tomonlarning pozitsiyalari o‘xshash yoki yaqin.

Qozog‘iston O‘zbekistonning muhim savdo-iqtisodiy sheriklaridan biridir. So‘nggi besh yilda mamlakatlarimiz o‘rtasidagi tovar ayirboshlash pandemiya oqibatlariga qaramay barqaror o‘sib bormoqda. 2022 yil yanvar-noyabr oylarida bu ko‘rsatkich 4,2 milliard Aqsh dollarini tashkil yetdi. Prezident Shavkat Mirziyoyevning 2021-yilda Qozog‘istonga davlat tashrifi yakunlari bo ’ yicha kelgusi besh yilda ikki mamlakat o ’ rtasidagi tovar ayirboshlash hajmini 10 milliard dollarga yetkazish bo ’ yicha amaliy harakatlar rejasi imzolandi.

Bugungi kunda O‘zbekistonda 1100 dan ortiq Qozog‘iston, Qozog‘istonda O‘zbekiston kapitali ishtirokidagi 1400 dan ortiq korxona faoliyat ko‘rsatmoqda.

Transport kommunikatsiyalari sohasi O‘zbekiston-Qozog‘iston hamkorligini rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlaridan biridir. Mamlakatlarimizning avtomobil va temir yo‘llari o‘zaro integratsiyalashgan. Ushbu muhim aloqa tarmog‘i uchinchi davlatlar uchun tranzit funksiyasini ham bajaradi. Ushbu sohadagi istiqbolli loyihalar qatorida Uchquduq – qizil-O‘rda uchastkasida yangi yo‘lak qurilishini ta’kidlash lozim.

Iqtisodiyotning turli sohalarida ikki tomonlama savdo-iqtisodiy hamkorlikning boshqa nuqtalari investitsiyalar, sanoat kooperatsiyasi, qishloq xo‘jaligi, yenergetika, farmatsevtika va qurilish sohalaridagi kooperatsiya hisoblanadi.

Ushbu sa’y-harakatlarga qo‘shimcha turtki berish uchun sanoat kooperatsiyasi bo‘yicha qo‘shma xalqaro markaz tashkil yetishga qaror qilindi.

Mintaqalararo aloqalar ortib borayotgan o‘zaro ta’sirning haydovchisiga aylanmoqda. 2018 yildan boshlab ikki tomonlama hamkorlikning yangi mexanizmi – mintaqalararo hamkorlik forumi ishga tushirildi. Bugungi kunga qadar uchta shunday forum bo‘lib o‘tdi, ularning oxirgisi 25 yil 26-2021 noyabr kunlari Turkistonda (Qozog‘iston) bo‘lib o‘tdi. Ikki mamlakatning chegaradosh hududlari rahbarlari o‘zaro mahsulot yetkazib berish va yangi hamkorlik loyihalarini ishlab chiqish masalalarida yaqindan hamkorlik qilmoqda.

O‘zbekiston va Qozog‘iston o‘rtasidagi madaniy-gumanitar hamkorlik 10 yil 1994 yanvardagi madaniyat, sog‘liqni saqlash, fan, ta’lim, turizm va sport sohalaridagi hamkorlikni chuqurlashtirish to‘g‘risidagi hukumatlararo bitim asosida amalga oshirilmoqda. Ikki mamlakat ilmiy va ta’lim muassasalari o‘rtasida o‘qituvchi va talabalar, o‘quv-uslubiy materiallar almashinuvi sohasida bevosita aloqalar olib borilmoqda. O‘zbekiston universitetlari Qozog‘istonning 50 dan ortiq universitetlari bilan hamkorlik shartnomalariga yega.

Ikki mamlakat Fanlar akademiyalari o‘rtasidagi samarali hamkorlik an’anaviy ravishda ixtisoslashgan institutlar darajasida amalga oshirilmoqda. Qozog‘iston vakillari Samarqandda o‘tkaziladigan “Sharq Taronalari” xalqaro musiqa festivalida muntazam ishtirok yetib kelmoqda.

Davlat rahbarlarining muloqoti fan, ta’lim, madaniyat, san’at, turizm, sport va boshqa sohalardagi hamkorlikni yanada faollashtirish tarafdori yekanini doimo ta’kidlaydi.

Ta’kidlash joizki, bugungi kunda O‘zbekistonda 800 mingdan ortiq qozoq istiqomat qiladi, Qozog‘istondagi o‘zbeklar jamoasida yesa 500 mingga yaqin kishi istiqomat qiladi. Ular ikki davlat taraqqiyoti va farovonligiga, xalqlarimiz o‘rtasidagi do‘stlik va qardoshlik aloqalarini mustahkamlashga salmoqli hissa qo‘shmoqda. Shunday qilib, 600 dan ortiq qozoq millatiga mansub O‘zbekiston fuqarolari va 20 dan ortiq Qozog‘iston fuqarolari – o‘zbeklar ikki mamlakatning davlat mukofotlari bilan taqdirlandilar.

1992 yildan beri O‘zbekistonda qozoq Madaniyat markazi faoliyat yuritib kelmoqda, uning 30 ga yaqin mintaqaviy va mintaqaviy filiallari mavjud. Mamlakatimizda qozoq millati vakillarining o‘ziga xos madaniyati, urf-odatlari va tilini saqlab qolishi uchun barcha sharoitlar yaratilgan. Shunday qilib, 400 ta maktab qozoq tilida mashg‘ulotlar olib boradi, faqat qozoq tilida o‘qitiladigan 162 ta maktab mavjud. Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat Pedagogika universiteti, Qoraqalpoq Davlat universiteti, Guliston Davlat universiteti, Nukus, Jizzax va Navoiy davlat pedagogika institutlarida qozoq tili va adabiyoti fakultet va kafedralari qozoq tilida oliy va kasb-hunar ta’limi olish uchun tashkil yetilgan.

2022-yil noyabr oyida Ostonada O‘zbekiston madaniyati kunlari muvaffaqiyatli o‘tdi va bu ikki xalqning madaniy-ma’naviy yaqinligini, tarixning o‘zida shakllangan yaxshi qo‘shnichilik va do‘stlik rishtalari qal’asini yana bir bor namoyish yetdi.

19 dekabr kuni tashrif arafasida “Abay. Qardosh xalqlar merosi”, buyuk mutafakkir Alisher Navoiyning gumanistik an’analarini saqlab qolgan qozoq yozuvchisi va mutafakkiri Abay Kunanboyev hayoti va ijodiga bag‘ishlangan. Ko‘rgazmaning ochilishi mamlakatimiz rahbariyati tomonidan turkiy madaniy merosni asrab-avaylash va tiklashga qaratilayotgan ye’tiborning yorqin tasdig‘i bo‘ldi. Ushbu tadbir mamlakatlarimiz xalqlari o‘rtasidagi do‘stlik qal’asini ham anglatadi.

Bugun O‘zbekiston va Qozog‘iston ko‘p asrlik do‘stlik, yaxshi qo‘shnichilik, o‘zaro ishonch va keng ko‘lamli sheriklikni yanada mustahkamlashga qat’iy qaror qildi. Prezident Qosim-Jomart Tokayevning O‘zbekistonga bo‘lajak davlat tashrifi qardosh mamlakatlarimizning ko‘p qirrali hamkorligini aniq mazmun bilan boyitib, o‘zaro munosabatlarni sifat jihatidan yangi bosqichga olib chiqishiga shubha yo‘q.

 

Manba: dunyo.info