×

Версия для слабовидящих

Call-center
+998 (71) 202-02-10

Rossiya Xitoyni ortda qoldirib, O‘zbekistonning asosiy savdo sherigiga aylandi

Noyabr oyida Rossiya Xitoyni ortda qoldirib, O‘zbekistonning asosiy tashqi savdo hamkoriga aylandi. O‘zbekiston yetti oy ichida birinchi marta oltin eksportini qayta yo‘lga qo‘ydi va bir oy ichida qimmatbaho metalni 556,7 million dollarga sotdi. Mamlakat MDH mamlakatlari eksport bozorlariga tobora ko’proq qaram bo’lib bormoqda.

O‘zbekistonning tovar ayirboshlash hajmi 11 oyda 44,95 milliard dollarni tashkil etib, o‘tgan yilning yanvar-noyabriga nisbatan 6,84 milliard dollarga ya’ni 18 foizga o‘sdi. Bu haqda Davlat statistika qoʻmitasi maʼlumotlari maʼlum qilmoqda.

Yil boshidan eksport 17,36 mlrd (+12%), import 27,59 mlrd.ga (+22,1%) oshdi. Tashqi savdo taqchilligi 10,22 milliard dollardan oshdi, bu o‘tgan yilgi ko‘rsatkichdan (-7,02 milliard dollar) 45,5 foizga ko‘pdir.

O‘zbekiston aprel oyidan beri birinchi marta oltin eksportini tikladi va noyabr oyida 556,7 million dollarlik qimmatbaho metal sotdi. Oltin eksport tarkibida sanoat tovarlari (23,1 foiz, 4,01 milliard dollar) va xizmatlardan (20,8 foiz, 3,62 milliard dollar) keyin uchinchi (20,3 foiz yoki 3,53 milliard dollar) turadi.

Eksport

Qiymat jihatidan oltinni hisobga olmaganda eksport 21,4 foizga oshib, 13,84 milliard dollarni tashkil etdi. Bunga asosan toʻqimachilik mahsulotlari sotish hajmining 9,5 foizga – 2,9 milliard dollargacha, sabzavot va mevalar – 1,05 milliard dollar (+20,7 foiz), gaz – 910,9 million dollar (+30,3 foiz), neft va neft mahsulotlarini sotish hajmining oʻsishi hisobiga erishildi. 148,4 mln dollar (2 barobar) , o’g’itlar – 393,8 mln dollar (35,6%) va boshqa pozitsiyalar.

Elektr energiyasi ishlab chiqaruvchi mashina va uskunalar eksporti 8,1 barobar (154,5 million dollar) va sanoat uchun maxsus bo‘lmagan mashina va uskunalar, mashina qismlari eksporti 2,8 barobar (75,8 million dollar)ga o‘sganini alohida qayd etish joiz.

To‘qimachilik mahsulotlari eksporti umumiy eksport tarkibida 16,7 foizni tashkil etadi. Mahsulotlarning asosiy qismini ip-kalava (45,2%) va tayyor trikotaj va tikuvchilik buyumlari (28,5%) tashkil etadi. Shu bilan birga, ikkinchisining ulushi ortib bormoqda.

Oʻzbek toʻqimachilik mahsulotlari uchun Rossiya bozori hamon asosiy boʻlib qolmoqda, bu bozorga 1,16 milliard dollarlik (+41%) mahsulot joʻnatilgan. Turkiyaga yetkazib berish hajmi 21,8 foizga oshib, 481,9 million dollarni tashkil etgan bo‘lsa, Xitoyga yetkazib berish hajmi ikki baravar ko‘payib, 609,3 million dollardan 253,1 million dollarga yetdi.

Import

Importga kelsak, oziq-ovqat ta’minoti yuqori darajada qolmoqda: don va undan tayyorlangan mahsulotlar – 957,5 million dollar (+30,1%), turli oziq-ovqat mahsulotlari va dorilar – 438,4 million dollar (deyarli ikki barobar), shakar, shakar va asal mahsulotlari – 518,9 million dollar (+) 49,6 foiz, go‘sht va go‘sht mahsulotlari – 283,9 million dollar (+80,8 foiz).

Neft va neft mahsulotlari importi ham o‘sdi – 1,09 mlrd dollar (+17,9%), ko‘mir, koks va briket – 266,1 mln dollar (72,3%), elektr toki – 105,8 mln dollar (+23,9%), gaz yetkazib berish esa 104,8 mln dollargacha qisqardi. (-23,2%).

Import qilingan tibbiyot va farmatsevtika mahsulotlari 1,44 mlrd dollar (+1,9%), plastmassa – 769,7 mln dollar (+39,7%), temir va po‘lat – 2,27 mlrd dollar (+25,6%), avtomobillar – 1,92 mlrd dollar (+11,1%).

Davlatlar bilan savdo qilish

 

O‘zbekiston tashqi savdo aylanmasidagi asosiy hamkor-davlatlar dinamikasi (yanvar-noyabr oylari uchun million AQSH dollari).

Rossiya O‘zbekiston bilan tashqi savdo bo‘yicha yana yetakchilikni tikladi – 8,34 milliard dollar (ulush – 18,6 foiz). Rossiyaga eksport hajmi 49,5 foizga oshib, 2,8 milliard dollarni, import esa 17,3 foizga oshib, 5,54 milliard dollarni tashkil qildi.

Xitoy 8,18 milliard dollar (18,2 foiz) bilan ikkinchi o‘ringa tushib ketdi. Keyingi o‘rinlarda Qozog‘iston – 4,2 milliard dollar (9,3 foiz), Turkiya (6,5 foiz) – 2,93 milliard dollar va Koreya Respublikasi – 2,17 milliard dollar (4,8 foiz) turadi.

Rossiya va Xitoy bilan tovar ayirboshlash yuqori sur’atlarda o’sib bormoqda (mos ravishda 26,7% va 21,6%). Qozog‘iston bilan tovar ayirboshlash o‘sishi sekinlashgan bo‘lsa-da: agar 2021 yilning shu davridagi ko‘rsatkich 34,7 foizga oshgan bo‘lsa, joriy yilda bu ko‘rsatkich 18,7 foizni tashkil etadi.

Turkiya bilan tashqi savdo pasayishni boshladi: agar o‘tgan yili bu ko‘rsatkich 61,8 foizga oshgan bo‘lsa, bu yil pasayish 3,5 foizni tashkil etdi. Bunga liraning qadrsizlanishi va logistika bilan bog‘liq muammolar sabab bo‘lishi mumkin.

Koreya bilan savdo aloqalari 2021-yilda pasayganidan keyin (-12%) 29,1 foizga oshdi.

Qirg‘iziston bilan tovar ayirboshlash 31,3 foizga, Turkmaniston bilan 12,7 foizga, Tojikiston bilan 11,8 foizga, Afg‘oniston bilan 11,3 foizga oshdi.

O‘zbekiston MDH davlatlari bilan savdo aloqalarini tobora kengaytirmoqda. Boshqa xorijiy davlatlar bilan tovar ayirboshlash hajmining kamayishi hisobiga MDH davlatlarining ulushi 40 foizgacha (36,9 foizni tashkil etdi) oshdi. MDH mamlakatlarida eksport bozorlariga qaramlik ham asosan Rossiya hisobiga 31,5 foizdan 41 foizga oshgan.

 

Manba: gazeta.uz